Gorące serce każdego domu – kocioł – pytania Czytelników

Dobry kocioł to fundament sprawnego systemu ogrzewania i zasilania w c.w.u. To od jego sprawności zależy w dużej mierze to, czy poranna toaleta to zimny prysznic, czy w środku nocy szczękając zębami szukać będziemy koca, wreszcie czy co rano biec będziemy do kotłowni, żeby „dorzucić do pieca”. Aby uniknąć podobnych przygód warto więc zainwestować w nowoczesną i tanią w eksploatacji jednostkę grzewczą. W sumie łatwo powiedzieć, ale jak dobrać moc kotła? Jak ocenić jego sprawność? Co robić, aby służył nam jak najdłużej? Na te i inne pytania odpowiadają nasi specjaliści.

1. Czym się kierować przy doborze mocy kotła?
Przede wszystkim wiedzą fachowców – na to, jaką moc w danych warunkach powinien mieć kocioł ma bowiem wpływ kilka czynników. Dlatego najlepiej powierzyć zaprojektowanie instalacji CO oraz zasilania w ciepłą wodę użytkową specjaliście. Pamiętajmy – to, ile ciepła będziemy potrzebować do ogrzania budynku nie zależy jedynie od jego konstrukcji, ale również od usytuowania w terenie czy średnich temperatur w sezonie grzewczym. Na przykład obiekt wolno stojący będzie potrzebował kotła o nieco większej mocy, niż obiekt w zabudowie zwartej czy otoczony parkiem. Co zrobić, gdy pracujemy na istniejącej instalacji i nie mamy projektu? W takiej sytuacji dobór mocy należy powierzyć doświadczonemu instalatorowi, który po zapoznaniu się ze stanem faktycznym dobierze wielkość potrzebnego urządzenia.

2. Które elementy kotła są kluczowe dla jego efektywności?
Ekspert z firmy Wolf wyjaśnia: „Na efektywność kotła wpływ mają wszystkie jego elementy, najważniejszym jednak jest tzw. wymiennik główny. Ten element odpowiada za przekazanie ciepła od spalanego paliwa do medium grzewczego (np. do wody zasilającej nasze grzejniki). Kolejnym bardzo ważnym elementem jest automatyka pozwalająca precyzyjnie dozować ilość paliwa w stosunku do zapotrzebowania na ciepło. Warto również zadbać o dobrą izolację termiczną, która zminimalizuje straty ciepła do otoczenia.”

3. Jaka jest różnica w obliczeniach sprawności kotłów Hi i Hs?
Hi to sprawność kotła obliczana w najprostszy z możliwych sposobów – jako stosunek ilości energii dostarczonej do urządzenia w postaci paliwa, do ilości energii w nim uzyskanej po całkowitym spaleniu zakładanej ilości paliwa. Z praw fizyki wynika, że wartość ta nie może przekroczyć 100%. A jednak mamy na rynku kotły ze sprawnością rzędu 109%. Czary?
Nie, na tę wartość wpływa właśnie sprawność Hs. Jest ona podawana jedynie dla kotłów kondensacyjnych i uwzględnia nie tylko wartość opałową paliwa (Hi) ale również ciepło powstające przy kondensacji pary wodnej.

4. Co to jest normatywna sprawność kotła i czemu służy?
Jest to wartość obrazująca sprawność kotła przy uwzględnieniu różnych warunków zewnętrznych. Parametr ten został zdefiniowany przez niemiecką normę DIN 4702 cz. 8. Pozwala na porównywanie różnych kotłów nie tylko pod kątem ich sprawności przy mocy maksymalnej czy minimalnej, ale w zmiennych warunkach pracy podczas całego roku eksploatacji. Wartość sprawności normatywnej będzie zazwyczaj większa od „zwykłej” sprawności kotła dlatego zwracajmy uwagę na oznaczenia i terminologię aby nie porównywać ze sobą różnych parametrów.
Waldemar Matuszyński, Product Manager, De Dietrich Technika Grzewcza dodaje: „Pojęciem sprawności normatywnej lub znormatyzowanej nie należy się jednak posługiwać. Parametr ten został zdefiniowany przez normę DIN 4702 cz. 8, obowiązującą wyłącznie na terenie Niemiec „obliczaną dla parametrów 75/60°C oraz 40/30°C, dla wybranych pięciu różnych obciążeń kotła odpowiadających częstotliwości występowania różnych wartości temperatury zewnętrznej na obszarze dziesięciu wybranych miejscowości w Niemczech”.
Skutkuje to tym, że część producentów prezentuje parametr „sprawności znormalizowanej”, który jest zazwyczaj o ok 2-2,5% większy od sprawności, która powinna być podawana zgodnie z zasadami Dyrektywy 92/42/EWG „w sprawie wymogów sprawności dla nowych kotłów wody gorącej opalanej paliwem płynnym lub gazowym” z ostatnią zmianą wprowadzoną Dyrektywą 2008//28/WE. Prezentacja kotła z parametrem „sprawności znormalizowanej” bez komentarza ma stworzyć wrażenie przewagi nad urządzeniem konkurencji.
W obecnej chwili na producentach ciąży obowiązek prezentowania parametru tzw. „średniorocznej efektywności energetycznej ηs” wprowadzony we wrześniu 2015 roku na mocy Dyrektywy ErP z rozporządzeniem towarzyszącym KE nr 813/2013. Ustalono jednolite kryteria, którego efektem jest prezentacja obiektywnego dla wszystkich producentów parametru.”

5. Dlaczego niektórzy twierdzą, że kocioł kondensacyjny powinien być trochę przewymiarowany?
Teoretycznie, biorąc pod uwagę fakt, że wartość sprawności kotła kondensacyjnego rośnie gdy obciążenie cieplne jego wymiennika maleje (moc palnika zmniejsza się), można by stwierdzić, że jest to prawda. W rzeczywistości jednak kocioł w całym sezonie grzewczym pracuje również pewną część czasu z mocą maksymalną lub do niej zbliżoną. W takich warunkach praca kotła przewymiarowanego pociągnie za sobą zwiększenie średniej temperatury spalin, a tym samym i zwiększone straty ciepła. Krótko mówiąc – ciepło z kotła przewymiarowanego pójdzie w komin.

6. Czy kocioł kondensacyjny do pracy w układzie hybrydowym z powietrzną pompą ciepła powinien być tej samej mocy, co kocioł do pracy w instalacji zasilanej tylko jednym urządzeniem?
„Ogrzewanie hybrydowe składające się z powietrznej pompy ciepła i kotła kondensacyjnego, to bardzo ciekawe złożenie dwóch różnych źródeł ciepła do ogrzewania i produkcji c.w.u.” – mówi Ekspert z firmy Wolf – „Powietrzne pompy ciepła posiadają bardzo wysoką sprawność w temperaturach zewnętrznych do około 0 ÷ -5°C. W niższych, sprawność ta stopniowo zmniejsza się, dochodząc do pewnej granicy, przy której (aby efektywność produkcji ciepła dla całego obiektu utrzymać na zakładanym wysokim poziomie) pompę ciepła należy wspomóc innym źródłem. I tak – jeżeli kocioł pracuje w układzie biwalentnym (równoległa praca kotła i pompy ciepła) i zabezpiecza tylko część mocy grzewczej, to jego moc może być równa połowie mocy obliczeniowej dla danego obiektu. W przypadku, gdy układ pracuje jako alternatywny (grzeje albo kocioł albo pompa ciepła), moc kotła powinna być równa mocy obliczeniowej dla danego obiektu.”
Pamiętajmy – praca dwóch urządzeń grzewczych w jednej instalacji będzie efektywna jedynie wtedy, gdy będzie nimi zarządzała jedna, automatyka. Tylko ona zapewni płynne włączanie i wyłączanie dwóch źródeł ciepła przy zmiennych warunkach atmosferycznych.
Zwrócić uwagę należy również na fakt, że w przypadku kotłów olejowych lub zasilanych gazem płynnym układ hybrydowy z powietrzną pompą ciepła jeszcze bardziej zmniejszy koszty eksploatacyjne.

7. Czy nowy kocioł kondensacyjny można podłączyć do istniejącego komina?
Zależy, jaki to komin. Jeżeli posiadamy przewód spalinowy, który pracował z kotłem z tzw. otwartą komorą spalania, to na pewno nie może on pracować z kotłem kondensacyjnym. Aby kocioł kondensacyjny działał w sposób sprawny i bezpieczny wymaga przyłączenia do szczelnego przewodu spalinowego atestowanego do pracy przy nadciśnieniu około 100 Pa (małe kotły kondensacyjne). Z kolei żeby komin nie uległ zniszczeniu w wyniku działania kondensatu musi być wykonany z materiału odpornego na jego działanie. Rozwiązaniem gwarantującym poprawną pracę kotłów kondensacyjnych przy wykorzystaniu istniejącego komina jest wprowadzenie w komin gwarantującego szczelność wkładu, którego nie zniszczy kondensat.
Pamiętajmy – możliwość podłączenia i pracy kotła kondensacyjnego z przewodem spalinowym zawsze powinien zweryfikować uprawniony instalator, a każdy przewód spalinowy przed rozpoczęciem pracy z kotłem musi uzyskać protokół odbiorowy wydany przez służby kominiarskie.

8. W jaki sposób należy odprowadzić kondensat powstający w kotle?
Kondensat powstający podczas skraplania pary wodnej po spalaniu gazu ziemnego ma odczyn kwaśny (w granicach 3,7-4,1 pH). Z małych kotłów kondensacyjnych może być odprowadzany bezpośrednio do zbiorczych kanalizacji, natomiast w jednostkach większych należy stosować tzw. neutralizatory kondensatu – substancje neutralizujące jego kwasowość. Jeżeli natomiast korzystamy z przydomowych oczyszczalni ścieków możliwość wprowadzania do nich kondensatu bez neutralizacji należy skonsultować z producentem oczyszczalni.

9. Czy montaż kotła kondensacyjnego w instalacji z tradycyjnymi grzejnikami może wpływać na jego efektywność? Np. przy wyższej, niż zalecana, temperaturze powrotu?
Sprawę wyjaśnia Specjalista z firmy Beretta: „Połączenie nowoczesnego kotła kondensacyjnego z grzejnikami starego typu obniży efektywność pracy kotła. Sprawność kotła kondensacyjnego zależy od temperatury spalin, a ta jest zależna m.in. od temperatury czynnika grzewczego – im niższa jest temperatura pracy, tym wyższa sprawność. Niestety, jeżeli chcemy by w domu było ciepło przy niskich temperaturach na zewnątrz, tradycyjne grzejniki musimy zasilić wodą o wysokiej temperaturze. Spadek sprawności w przypadku nowych kotłów kondensacyjnych może w takich sytuacjach sięgać nawet 11% (jeżeli porównujemy, np. ogrzewanie grzejnikowe z ogrzewaniem podłogowym). Pamiętajmy jednak, że nie ma przeciwwskazań do montażu kotła kondensacyjnego w instalacji z tradycyjnymi grzejnikami. W porównaniu z kotłem niekondensacyjnym sprawność systemu jest i tak wyższa o ok. 9% pomimo, że zjawisko kondensacji może nie zachodzić. Dodatkowo w nowoczesnych kotłach kondensacyjnych można użyć regulatora pogodowego. W takim przypadku nawet przy połączeniu z tradycyjnymi grzejnikami średnia sprawność pracy podczas sezonu grzewczego będzie wysoka.”

10. Czy zbierający się lód (przy mroźnych zimach) na wylocie komina to zjawisko naturalne? Czy można temu zapobiec?
Spaliny wydostające się z przewodu spalinowego kotła, zawsze zawierają pewną ilość pary wodnej. Jeżeli na zewnątrz panuje duży mróz to para wodna zamarznie, tworząc nawisy lodowe, które w ekstremalnych warunkach mogą nawet unieruchomić kocioł. Aby temu zapobiec, należy zwrócić uwagę w czasie montażu, aby przewody spalinowe zawsze były odpowiednio ocieplone.

11. Jaka jest żywotność kotłów kondensacyjnych?
Nowoczesne, wykonane z wysokiej jakości materiałów kotły powinny pracować bezawaryjnie 10–15 lat. Zapewniają to wykorzystywane do produkcji materiały konstrukcyjne oraz nowoczesna elektronika sterująca optymalizująca pracę kotła. Dotyczy to kotłów, które regularnie, przynajmniej raz w roku zostają poddane przeglądom technicznym przez autoryzowany serwis. Brak takich przeglądów, może znacznie skrócić czas efektywnej i bezawaryjnej pracy kotła.

12. Jak często należy przeprowadzać serwis kotłów i jakie są procedury takiego zabiegu?
Serwisowanie pracującego sprawnie kotła kondensacyjnego powinno być przeprowadzane przynajmniej raz do roku. Prace z tym związane powinni wykonywać pracownicy autoryzowanego przez producenta kotła serwisu, a każdy przegląd powinien być udokumentowany odpowiednim protokołem. Są to warunki niezbędne do utrzymania gwarancji na urządzenie.
Podczas przeglądu technicznego serwisant sprawdza przede wszystkim stan zabezpieczeń, regulatorów, instalacji elektrycznej, szczelność systemu, ciśnienie wstępne w naczyniu przeponowym. Ważne jest także wykonanie analizy gazów spalinowych. Dla sprawnego i bezpiecznego działania kotła warto też sprawdzić, czy nie doszło w nim do wycieków i nieszczelności. Oprócz skontrolowania wspomnianych elementów, należy przeprowadzić dodatkowo czyszczenie filtrów, wymienników ciepła, elektrody jonizacyjnej i zapłonowej oraz palników. Wyjątkowej dokładności wymaga przegląd palnika olejowego. W jego przypadku należy dokładnie oczyścić wszelkie elementy z osadów, wymienić dyszę, wkład filtra olejowego, wykonać analizę spalin oraz próbę sadzy. Na końcu oceniana jest zdolność instalacji grzewczej do dalszej eksploatacji.

EKSPERCI FACHOWEGO INSTALATORA

Marcin Jóskowski
Menadżer Przed-Sprzedaży BERETTA

Waldemar Matuszyński
Product Manager
DE DIETRICH Technika Grzewcza

Ekspert z firmy Wolf