Przyrządy do pomiaru wilgotności i jakości powietrza

Nie ma wątpliwości co do tego, że przyrządy przeznaczone do pomiaru jakości powietrza pozwalają na sprawdzenie poziomu komfortu użytkowania budynku. Jak wiadomo zbyt wysokie stężenie określonych gazów i poziomu wilgotności wpływa negatywnie na zdrowie człowieka, a przede wszystkim, na zdolność koncentracji i samopoczucie.

Przyrządy do pomiaru wilgotności i jakości powietrza Fot.: TestoFot.: Testo

Kluczową rolę odgrywa zatem monitorowanie wartości CO2 we wszystkich pomieszczeniach, szczególnie, gdy przebywa w nich wiele osób przed dłuższy okres czasu. Pole zatem do popisu dla przyrządów pomiarowych, które mierzą między innymi poziom CO2, a także temperaturę i wilgotność powietrza. Przydatne rozwiązanie stanowi prosta analiza wartości CO2. Podczas pomiaru, w zależności od modelu urządzenia, może być wyświetlany indeks-symbol: Good (0 – 800 ppm), Normal (800 – 1200 ppm), Poor (>1200 ppm). O przekroczeniu określonych wartości informuje również sygnał dźwiękowy.

Jakość powietrza w pomieszczeniach (IAQ) jest istotna z punktu widzenia komfortu użytkowania pomieszczeń. Źródeł zanieczyszczeń powietrza w budynkach jest wiele. Może być nimi bowiem dym tytoniowy oraz materiał biologiczny taki jak np. złuszczony naskórek zwierząt, bakterie czy też pleśń. Zanieczyszczenia stanowią również cząstki unoszące się w powietrzu, szkodliwe związki organiczne (kleje, rozpuszczalniki, środki czyszczące), dwutlenek węgla, a także tlenek węgla i pestycydy.

REKLAMA


Fot. 1. Na ilość zanieczyszczeń w powietrzu w dużej mierze wpływa funkcjonowanie systemu HVAC oraz jego odpowiednia konserwacja. Fot.: TestoFot. 1. Na ilość zanieczyszczeń w powietrzu w dużej mierze wpływa funkcjonowanie systemu HVAC oraz jego odpowiednia konserwacja.
Fot.: Testo

Niejednokrotnie wysoki poziom wilgotności i temperatura w dużej mierze przyczyniają się do podniesienia poziomu zanieczyszczenia. Na ilość zanieczyszczeń w powietrzu w dużej mierze wpływa funkcjonowanie systemu HVAC oraz jego odpowiednia konserwacja. Kluczową rolę odgrywa bowiem należyte ustawienie parametrów takich ciśnienie atmosferyczne, temperatura, wilgotność i cykle pracy, które muszą być regulowane w sposób energooszczędny ale przy zapewnieniu komfortu. Co prawda wyłączenie określonych elementów instalacji w nocy czy też podczas nieobecności przyniesie pewne oszczędności to jednak może dojść do wzrostu zanieczyszczenia powietrza. Zatem w takim przypadku lepszym rozwiązaniem jest włączenie systemu na tyle wcześniej aby móc odświeżyć pomieszczenia przed przyjściem ich użytkowników.

Na poziom zanieczyszczeń powietrza bez wątpienia wpływa skuteczność konserwacji instalacji HVAC. Ważne jest zatem prawidłowe działanie instalacji elektrycznych, kanałów wentylacyjnych, a także wentylatorów, kompresorów i systemów sterowania.

Cechy wilgotnościomierzy

Wilgotnościomierze nazywane również higrometrami to przyrządy pomiarowe używane do wyznaczania poziomu wilgotności. Za specjalną grupę higrometrów można uznać psychrometry, czyli przyrządy oparte na pomiarze termometrem suchym i wilgotnym. Nowoczesne urządzenia tego typu to przyrządy elektroniczne, które oprócz wilgotności, mierzą wiele innych parametrów takich jak temperatura, ciśnienie oraz temperatura punktu rosy. Jako zalety wilgotnościomierzy wymienia się przede wszystkim możliwość szybkiego i bezinwazyjnego pomiaru wilgotności w ścianach budowlanych, suficie i podłożu. Pomiary mogą być przeprowadzane z uwzględnieniem wszelkiego rodzaju materiałów budowlanych. Z pewnością przyda się funkcja pozwalająca na wskazywanie wartości minimalnej i maksymalnej a funkcja HOLD umożliwia zatrzymanie wyniku pomiaru.

Fot. 2. Jakość powietrza w pomieszczeniach (IAQ) jest istotna z punktu widzenia komfortu użytkowania pomieszczeń. Fot.: FlukeFot. 2. Jakość powietrza w pomieszczeniach (IAQ) jest istotna z punktu widzenia komfortu użytkowania pomieszczeń.
Fot.: Fluke

Wilgotnościomierze zaawansowane

Nowoczesne wilgotnościomierze pozwalają na szybką ocenę zawartości wilgotności wielu rodzajów WCCD i innych materiałów budowlanych. Na szczególną uwagę zasługuje bezdotykowa technologia pomiaru. W niektórych modelach przewidziano możliwość bezprzewodowej komunikacji z kamerami termowizyjnymi. Temperatury różnicowe są obliczane w sposób automatyczny (IR – DP) co pozwala na określenie punktu kondensacji. Wbudowany czujnik wilgotności powietrza/ temperatury pozwala na pomiar względnej wilgotności powietrza, temperatury powietrza z użyciem GPP (Grains per Pound)/(g/kg), punktu rosy (Dew Point – DP) oraz ciśnienia pary i punktu kondensacji. Jest możliwe ustawienie wysokiej i niskiej wartości granicznej alarmu dla wilgotności materiału i powietrza. Bezigłowa głębokość pomiaru pozwala na pomiar do 19 mm pod powierzchnią. Użytkownik może przeprowadzić ręczny zapis i przywołanie wyników pomiarów. Komfort użytkowania z pewnością poprawi w niektórych modelach podwójny ekran z automatycznym podświetleniem i szybkim analogowym wykresem słupkowym. W typowych higrometrach wilgotność powietrza może być mierzona w zakresie od 0 do 100% rF przy temperaturze powietrza mieszczącej się pomiędzy -29 a 77°C. Temperatura za pomocą podczerwieni może być mierzona pomiędzy -20 a 200°C przy ciśnieniu pary od 0 do 20,0 kPa i punkcie rosy od -30 do 100°C.

Fot. 3. Wilgotność stanowi istotny parametr, który wpływa nie tylko na komfort użytkowania pomieszczenia ale i produkcję, transport oraz przechowywanie towarów. Fot.: TestoFot. 3. Wilgotność stanowi istotny parametr, który wpływa nie tylko na komfort użytkowania pomieszczenia ale i produkcję, transport oraz przechowywanie towarów.
Fot.: Testo

Z pewnością przydatna okaże się pamięć dla 10 tys. odczytów. W niektórych modelach przewidziano możliwość podłączenia sondy IAQ, sondy Lux oraz sondy poziomu komfortu. Interesujące rozwiązanie stanowią sondy radiowe przeznaczone do pomiaru temperatury i wilgotności.

Cechy mierników jakości powietrza

Fot. 4. Nowoczesne przyrządy do pomiaru jakości w pomieszczeniach cechuje funkcjonalność kilku mierników łącząc ją w jednym, kompaktowym przyrządzie pomiarowym. Fot.: FlukeFot. 4. Nowoczesne przyrządy do pomiaru jakości w pomieszczeniach cechuje funkcjonalność kilku mierników łącząc ją w jednym, kompaktowym przyrządzie pomiarowym.
Fot.: Fluke

Typowy miernik jakości powietrza ma za zadanie kontrolowanie i nadzorowanie jakości powietrza we wnętrzach. Nowoczesne urządzenia tego typu cechuje funkcjonalność kilku mierników łącząc ją w jednym, kompaktowym przyrządzie pomiarowym. Oferowane na rynku mierniki jakości powietrza pozwalają na pomiar temperatury, wilgotności powietrza, prędkości strumienia powietrza oraz zawartości CO2 i CO. Użytkownik ma możliwość sporządzenia szczegółowych protokołów analizy. Przyrząd jest w stanie obliczyć temperatury punktu topnienia i parowania. Zakres pomiarowy temperatury zazwyczaj mieści się pomiędzy -20 a 50°C przy pomiarze wilgotności powietrza od 10 do 90% rF. Jest możliwy pomiar CO2 w zakresie od 0 do 5000 ppm, a CO – od 0 do 500 ppm. Temperatura punktu topnienia mieści się pomiędzy -44 a 50°C przy temperaturze parowania od -16 do 50°C. Prędkość strumienia objętości może być mierzona w zakresie od 0 do 3965 m3/min.

W wersji miniaturowej

Interesujące rozwiązania stanowią czujniki jakości powietrza wykonane w formacie przenośnej pamięci USB. Urządzenia tego typu reagują nie tylko na nieprzyjemne zapachy ale również informują o występowaniu nawet najmniejszej ilości trujących związków węglowodoru w powietrzu. Wskaźnik bazujący na diodach LED informuje o dobrej, przeciętnej lub złej jakości powietrza. Warto podkreślić, że urządzenia tego typu szczególnie sprawdzają się podczas prac lutowniczych i klejenia, gdzie bardzo często powstają nieprzyjemne opary. Czujniki USB zasilane są przez zasilacz USB lub wejście USB komputera. Urządzenia pozwalają również na rejestrowanie danych.

Fot. 5. Oferowane na rynku mierniki jakości powietrza pozwalają na pomiar temperatury, wilgotności powietrza oraz prędkości strumienia. Fot.: TestoFot. 5. Oferowane na rynku mierniki jakości powietrza pozwalają na pomiar temperatury, wilgotności powietrza oraz prędkości strumienia.
Fot.: Testo

Liczniki cząstek

Warto przyjrzeć się bliżej licznikom cząstek. To właśnie dzięki przyrządom tego typu zyskuje się możliwość testowania filtrów oraz badania IAQ, pozwalając na określenie koncentracji cząstek, które unoszą się w powietrzu. W szczególności liczniki cząstek mierzą wydajność filtrów, dokonują pomiarów w przemysłowych pomieszczeniach czystych oraz monitorują jakość powietrza we wnętrzach. Nie mniej ważna jest możliwość lokalizowania źródła cząsteczek w celu jego neutralizacji.

Co dla przemysłu

W warunkach przemysłowych z pewnością przydatne okażą się systemy pozwalające zarówno na rejestrowanie jak i monitorowanie parametrów jakościowych powietrza. Właściwe parametry w tym zakresie są szczególnie istotne chociażby przy produkcji, składowaniu i transporcie produktów wrażliwych (np. leków). Stąd też nowoczesne systemy pozwalają na automatyczne prowadzenie dokumentacji pomiarowych.

Typowy system tego typu bazuje przede wszystkim na centrali, która pracuje w sposób niezależny od współpracującego z nią komputera. Urządzenie to może zapisać do 40 tys. odczytów na jeden kanał pomiarowy i wysyłać alarmy. Zarówno alarmy jak i dane systemowe są dostępne na wyświetlaczu centrali. Baza jest w stanie wymieniać informacje z innymi elementami systemu bezprzewodowo lub poprzez sieć Ethernet. Za zbieranie danych odpowiadają sondy pomiarowe temperatury, wilgotności lub sygnałów analogowych. Sondy radiowe są skomunikowane z bazą bezpośrednio lub za pomocą elementów pośredniczących, routerów i konwerterów. Sondy ethernetowe pracują w sieci.

Fot. 6. Higrostat nie dopuszcza do zbytniego zawilgocenia powietrza. Na podstawie stałych pomiarów temperatury i wilgotności oblicza pożądaną wilgotność względną. Po przekroczeniu wartości zadanej załącza wentylację. Odmianą tego urządzenia jest inteligentny czujnik CO2, wilgotności i temperatury współpracujący z inteligentną instalacją Gira KNX. Fot.: GIRAFot. 6. Higrostat nie dopuszcza do zbytniego zawilgocenia powietrza. Na podstawie stałych pomiarów temperatury i wilgotności oblicza pożądaną wilgotność względną. Po przekroczeniu wartości zadanej załącza wentylację. Odmianą tego urządzenia jest inteligentny czujnik CO2, wilgotności i temperatury współpracujący z inteligentną instalacją Gira KNX.
Fot.: GIRA

Do zarządzania zebranymi danymi służy specjalistyczne oprogramowanie komputerowe. Jego funkcjonalność pozwala na archiwizowanie i wizualizację danych pomiarowych. Niejednokrotnie przewiduje się możliwość integracji systemu z istniejącą siecią za pomocą Ethernetu. Przydatne rozwiązanie stanowi możliwość wstawienia zdjęć monitorowanych obiektów lub urządzeń. Niejednokrotnie przewiduje się funkcję zarządzania alarmami z możliwością powiadamianiu kilku osób o zaistniałych zdarzeniach.

Podsumowanie

Nie ma wątpliwości co do tego, że wilgotność stanowi istotny parametr, który wpływa nie tylko na komfort użytkowania pomieszczenia ale i produkcję, transport oraz przechowywanie towarów. Kluczową rolę odgrywa zatem prawidłowa praca systemów wentylacyjnych i klimatyzacyjnych. Aby mogły one działać właściwie ważne jest kontrolowanie poprawności ich pracy. Wilgotność stanowi istotny parametr również w serwerowniach, muzeach czy też archiwach. Oferowane na rynku wilgotnościomierze nabyć można jako urządzenia przenośne oraz stacjonarne. Niejednokrotnie zastosowanie znajdują systemy współpracujące z bieżącym monitoringiem i rejestracją wilgotności.

Damian Żabicki

Literatura
Materiały informacyjne: Fluke, EEA Europa, Testo, Kompart-Pomiar, Voltcraft

«
»

Dodaj komentarz