Coraz częściej łączymy ogrzewanie podłogowe z klasycznymi grzejnikami. Takie rozwiązanie to większy komfort cieplny i większa wygoda użytkowników, wymaga jednak bardziej skomplikowanych urządzeń. Najważniejszym jest układ mieszający – urządzenie, które zapewni właściwą temperaturę czynnika grzewczego dla każdego z dwóch systemów ogrzewania i od którego w dużym stopniu zależy sprawne i bezawaryjne działanie całego systemu.
FOT. 1. Przy wyborze miejsca montażu rozdzielacza należy zwrócić uwagę na fakt, że systemy regulacji zbudowane w oparciu o termostaty pokojowe i siłowniki termoelektryczne, wymagają zasilania sieciowego 230 V AC.W dzisiejszym artykule odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania dotyczące układów mieszających, które nurtują potencjalnych użytkowników połączonych ze sobą systemów grzewczych – płaszczyznowego i grzejnikowego.
1. Czy rodzaj materiału z jakiego wykonany jest rozdzielacz (np. stal nierdzewna, mosiądz) ma wpływ na jakość działania instalacji?
Krzysztof Mainka z firmy AFRISO tłumaczy – „Nie ma znaczącej różnicy w działaniu rozdzielaczy wykonanych z różnych materiałów. Urządzenia wykonane z różnych materiałów będą się za to różniły trwałością, a w efekcie – długością okresu bezawaryjnego użytkowania.
Rozdzielacze mosiężne czy stalowe mogą z czasem korodować. Tempo korozji uzależnione jest od jakości medium w instalacji oraz temperatury w niej panującej (wraz ze wzrostem temperatury rośnie szybkość korozji). Większą odpornością na działanie czynników zewnętrznych wykazują rozdzielacze ze stali nierdzewnej oraz najnowsze konstrukcje wykonane z poliamidu. Te ostatnie, dzięki wykorzystaniu do produkcji tworzyw sztucznych, są w dodatku lekkie, co ułatwia ich montaż.”
FOT. 2. Dokonując wyboru grupy mieszającej należy zwrócić uwagę na pompę obiegową, parametry pracy układu, rodzaj i wielkość zaworu / elementu mieszającego, zabezpieczenie obiegu ogrzewania podłogowego przed przegrzaniem, wielkość układu mieszającego, sposób podłączenia układu mieszającego oraz rodzaj materiału z którego wykonany jest mieszacz.2. Czym się kierować przy wyborze rozdzielacza? Na jakie rozwiązania konstrukcyjne warto zwrócić uwagę?
Wybór rozdzielacza najczęściej zależy od budżetu, jakim dysponujemy. Rozdzielacze stalowe czy mosiężne zaliczają się do tych tańszych, mogą jednak krócej nam służyć. Rozdzielacze ze stali nierdzewnej i poliamidu są natomiast bardzo odporne, ale droższe. Pamiętajmy przy tym, że gorsza jakość nie oznacza jedynie szybszego zakupu nowego urządzenia. Wiąże się również z kosztami jego wymiany oraz, co niemniej ważne, z większym zużyciem całej instalacji. To korozja powoduje bowiem wytrącanie się osadów w rurociągach, a co za tym idzie zwężenie przekroju rury i zwiększenie oporów przepływu czynnika, a w konsekwencji ograniczenie strumienia wody grzewczej.
Dokonując wyboru rozdzielacza do ogrzewania podłogowego warto zwrócić uwagę nie tylko na jakość, którą gwarantują renomowani producenci, ale także na jego wyposażenie. Mogą to być wkładki zaworowe przystosowane do montażu głowic termoelektrycznych z nastawami wstępnymi do regulacji hydraulicznej oraz wskaźnikami przepływu (rotametrami) ułatwiającymi poprawną regulację obiegów grzewczych. Ważne jest również, aby gwint przyłączeniowy, którym zakończony jest rozdzielacz był odpowiedniej wielkości. Zbyt mały gwint determinuje wybór mniejszego zaworu odcinającego co może być powodem ograniczenia przepływu czynnika grzewczego. To z kolei może być przyczyną niewydolności systemu ogrzewania podłogowego.
FOT. 3. Przy wyborze układu mieszającego warto zwrócić uwagę na to dla jakich parametrów pracy (temperatur) obiegu pierwotnego (instalacji grzejnikowej) jest dedykowany dany układ mieszający.3. Czy rozdzielacz ogrzewania można zamontować w dowolnym miejscu? Czy są jakieś ograniczenia np. w odległości od pętli grzewczych?
Jeżeli pod pojęciem miejsca rozumiemy kuchnię, łazienkę czy przedpokój, odpowiedź brzmi – nie ma to znaczenia. Rozdzielacz może być zlokalizowany w każdym pomieszczeniu domu. Obecnie produkuje się szafki podtynkowe, które można pomalować zgodnie z kolorem ściany, jeśli jest więc potrzeba – rozdzielacz może się znaleźć nawet w salonie.
Ważne jest natomiast to, w jakim miejscu systemu ogrzewania zostanie on zamontowany. Rozdzielacz powinien być umiejscowiony w centralnym miejscu w odniesieniu do otaczających go pętli. Ponieważ jedna pętla ogrzewania podłogowego, nie powinna mieć więcej, niż 100 metrów rozdzielacz umieścimy tak, by zachować tę maksymalną wartość. Ułatwi nam to regulację hydrauliczną instalacji. Nie będzie też dochodziło do nadmiernego wychłodzenia medium. Ważne jest również to, aby nie było dużej rozbieżności w długościach poszczególnych pętli podpiętych do jednego rozdzielacza. Zawory mają ograniczony zakres regulacji, poprawna regulacja może okazać się niemożliwa w przypadku, gdy na jednym rozdzielaczu występuje kilka bardzo długich pętli (np. 90 m.) i kilka bardzo krótkich (poniżej 30 m.).
Przy wyborze miejsca montażu należy także zwrócić uwagę na fakt, że systemy regulacji zbudowane w oparciu o termostaty pokojowe i siłowniki termoelektryczne wymagają zasilania elektrycznego sieciowego 230 V. Wybierając położenie rozdzielacza należy więc uwzględnić możliwość doprowadzenia przewodów elektrycznych.
FOT. 4. Grupę pompową musimy dobrać tak, by zapewnić odpowiedni przepływ w instalacji. Wartość Kvs zaworu mieszającego musi więc pokrywać zapotrzebowanie instalacji, a wysokość podnoszenia pompy ma być odpowiednia do oporów, jakie będzie musiało pokonać medium.4. Czy regulatory przepływu dla poszczególnych sekcji rozdzielacza ogrzewania podłogowego są niezbędne do prawidłowej pracy instalacji?
Tak, zawory do regulacji przepływu są konieczne do prawidłowej pracy instalacji wtedy, gdy obiegi różnią się długością. Instalacja taka wymaga hydraulicznego zrównoważenia, którego celem jest dostarczenie do każdego pomieszczenia odpowiedniej ilości czynnika grzewczego. Do tego właśnie służą zawory regulacyjne. Bardzo często są one zintegrowane z rotametrami, które pozwalają obserwować aktualny przepływ i korygować go w razie potrzeby.
Jeśli wszystkie obiegi są tej samej długości, nie ma potrzeby stosowania zaworów regulacyjnych na rozdzielaczu. Tak wykonana instalacja zdarza się jednak rzadko.
5. Czy lepiej kupić „goły” rozdzielacz i dozbrajać go indywidualnie do potrzeb instalacji (lub w miarę możliwości finansowych) czy od razu wybrać gotowy zestaw z przepływomierzami, zaworami termoregulacyjnymi itp.?
Krzysztof Mainka z firmy AFRISO podpowiada – „Zdecydowanie zalecamy kupić gotowy, skompletowany fabrycznie rozdzielacz, wyposażony we wszystkie niezbędne elementy, takie jak: zawory regulacyjne, rotametry, wkładki termostatyczne itp. Mamy wtedy gwarancję, że wszystkie jego elementy będą pracowały prawidłowo. „Składak”, z jakkolwiek dobrych części będzie zmontowany, nigdy nie będzie tak dobrze „spasowany” jak fabryczny komplet. Poza tym na rynku dostępnych jest wiele różnych komponentów instalacji o rozmaitych parametrach pracy lub odmiennych gwintach, bardzo łatwo więc popełnić błąd przy ich dobieraniu.”
Pamiętajmy również o gwarancji – składając komplet samodzielnie będziemy mieli gwarancję na każdy z elementów, ale nie na ich połączenie. W przypadku fabrycznie wykonanego kompletu gwarancja obejmuje całe urządzenie.”
FOT. 5. Dokonując wyboru rozdzielacza oprócz materiału, z którego jest wykonany warto zwrócić uwagę na jego wyposażenie takie jak wkładki zaworowe przystosowane do montażu głowic termoelektrycznych z nastawami wstępnymi do regulacji hydraulicznej oraz wskaźnikami przepływu (rotametrami) ułatwiającymi poprawną regulację obiegów grzewczych.6. Jakie czynności należy wykonać by wyrównać opory na wszystkich pętlach?
Karol Chołuj z firmy Purmo radzi – „Regulację wykonujemy dławiąc zbyt duży przepływ na krótszych pętlach. Pamiętajmy jednak, że w celu właściwego wyregulowania instalacji nie wystarczy tylko „wyrównać opory”. Należy wykonać precyzyjne nastawy wstępne zgodnie z projektem instalacji. Wyrównanie oporów na poszczególnych pętlach nie jest równoznaczne z poprawną regulacją instalacji. W rzeczywistości w zależności od zapotrzebowania na ciepło, rozstawu rur i długości pętli przepływu mogą być różne – od 0,5 do ok. 4 l/min. Dlatego najbardziej odpowiednim rozwiązaniem byłoby wykonanie nastaw wstępnych na rozdzielaczu zgodnie z projektem ogrzewania podłogowego.”
Jeśli projektu instalacji nie ma, musimy to zrobić metodą prób i błędów. Będzie to o tyle problematyczne, że bezwładność ogrzewania podłogowego jest duża. Ogólna zasada jest następująca: jeżeli w pokoju jest za zimno – zwiększamy przepływ, jeżeli jest za ciepło – zmniejszamy przepływ na rozdzielaczu. Najłatwiej zrobić to, mając na rozdzielaczu zamontowane przepływomierze z zaworami regulacyjnymi. Można również zamontować siłowniki termoelektryczne na zaworach termostatycznych. Będą one otwierały i zamykały zawory tak, żeby osiągnąć zadaną na termostacie temperaturę.
FOT. 6. Najnowsze rozdzielacze z poliamidu odporne są na korozję i temperaturę. Ponadto są lekkie, co ułatwia montaż.7. Czy w każdej instalacji łączącej ogrzewanie grzejnikowe i płaszczyznowe powinien być kompletny zestaw mieszający (z pompą obiegową i zaworem mieszającym)?
W każdej takiej instalacji, w której posiadamy jedno źródło ciepła i tak różniące się odbiorniki (grzejniki i podłogówka), musimy zastosować układ mieszający wyposażony w pompę obiegową i zawór mieszający. Posłuży on do obniżenia temperatury czynnika grzewczego „na wejściu” do ogrzewania podłogowego. Temperatura czynnika grzewczego zasilającego grzejniki powinna być zdecydowanie wyższa, więc taką temperaturę będzie wytwarzało źródło ciepła. Na zaworze mieszającym obniżymy ją do wartości wymaganej przez ogrzewanie podłogowe.
Karol Chołuj z firmy Purmo – „Odstępstwem mogą być przypadki gdy ogrzewanie podłogowe występuje tylko w jednym lub dwóch pomieszczeniach i pętle ogrzewania podłogowego są w miarę krótkie. Wtedy możemy zastosować zawory regulujące przepływ czynnika w pętli ogrzewania podłogowego, popularnie zwane RTL, na każdej pętli oddzielnie. Należy jednak zwrócić szczególną uwagę na załączone instrukcje i zalecenia producenta takiego zaworu, aby w żadnym przypadku nie dopuścić do przekroczenia maksymalnej długości pętli wskazanej w instrukcji.”
8. Czym różni się zestaw mieszający miejscowy obsługujący pętle ogrzewania podłogowego na danej kondygnacji od zestawu przygotowującego wodę centralnie dla całego układu niskotemperaturowego ogrzewania podłogowego w obiegach usytuowanych na różnych kondygnacjach?
Najważniejsze jest to, że układ centralny nie hałasuje pod drzwiami sypialni. To oczywiście żart, ale dobrze oddaje istotę montowania układu centralnego. Jest on wprawdzie droższy (bo większy i bardziej skomplikowany) ale zdecydowanie wygodniejszy w użyciu. Pamiętajmy – nawet najnowocześniejsze pompy obiegowe nie są bezgłośne, ich dźwięk może być irytujący jeśli rozdzielacz jest w pomieszczeniu, w którym często przebywamy. Mając jeden układ w kotłowni nie musimy montować szafek montażowych na piętrach budynku, doprowadzać do nich prądu itp. Mamy nie tylko większy komfort w pomieszczeniach – dodatkowo pojawiają się też większe możliwości właściwego sterowania układem. W przypadku układu centralnego stosowane są zawory mieszające przygotowane do współpracy z siłownikami sterowanymi za pomocą zaawansowanej automatyki pogodowej. W takim przypadku temperatura czynnika zasilającego instalację automatycznie dostosowuje się do zapotrzebowania, a uzależniona jest od temperatury zewnętrznej i krzywej grzania ustawionej w regulatorze.
9. Jaką rolę w zestawie mieszającym pełni by-pass?
Rolą by-passu jest zabezpieczenie stałoobrotowej pompy obiegowej przed uszkodzeniem. Jeśli zamkną się wszystkie zawory termostatyczne, bo pomieszczenia są już odpowiednio nagrzane, medium tłoczone przez pompę musi mieć gdzie płynąć, by nie doszło do przegrzania pompy. W takiej sytuacji bypass z zaworem różnicy ciśnień otworzy się i da ujście medium. Stanie się to, gdy ciśnienie po stronie tłocznej pompy wzrośnie do ustawionej wartości.
10. Na jakie elementy układu mieszającego należy zwrócić szczególną uwagę, wybierając konkretny model zestawu?
Dokonując wyboru należy przede wszystkim zwrócić uwagę na parametry układu – muszą odpowiadać wymaganiom instalacji grzewczej. Tą decyzję najlepiej pozostawić fachowcom. Reszta jest już kwestią zasobności naszego portfela.
Pisaliśmy wcześniej o tym, jaki wpływ na trwałość urządzeń oraz na ich cenę ma dobór materiałów, z których zostały wykonane. Wybierając układ mieszający nie oszczędzajmy – postawmy na rozwiązania droższe, ale trwalsze i bardziej niezawodne. Dzięki temu unikniemy w przyszłości kosztownych i uciążliwych napraw.
A jest w czym wybierać. Oferta dostępnych na rynku układów mieszających jest bardzo szeroka – nawet w zakresie dostaw jednego producenta można znaleźć kilka propozycji z różnym wyposażeniem. Na cenę, ale i na komfort użytkowania wpływ będzie miał stopień skomplikowania i automatyzacji układu. Dodatkowe elementy wyposażenia (termometr, odpowietrznik, itp.) podniosą cenę urządzenia, ale też sprawią, że jego regulacja czy codzienne użytkowanie będą łatwiejsze. Tańsze, ale proste urządzenia zapewnią stałą temperaturę ogrzewania. Bardziej skomplikowane dostosują temperaturę ogrzewania do temperatury na zewnątrz czy pory dnia.
Ważny jest oczywiście poziom hałasu generowany przez układ – jeżeli będzie zamontowany w szafce umieszczonej w pokoju czy blisko sypialni układ musi być cichy. Jeżeli będzie to urządzenie centralne, umieszczone w kotłowni, może być głośniejsze – dźwięki wygłuszą ściany budynku.
red.
