Czas na świeże powietrze

Wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła…

Dba o dobrą atmosferę w domu i pracy. O atmosferę w dosłownym tego słowa rozumieniu – odświeża i nawilża powietrze. Ma wpływ na nasze zdrowie i bezpieczeństwo – filtruje i usuwa zarazki w szpitalach, odcina dopływ tlenu do stref objętych pożarem. Wentylacja, bo o niej mowa, ma niebagatelny wpływ na nasze samopoczucie i komfort w pomieszczeniach, w których przebywamy. Może również – źle zaprojektowana, hałaśliwa, niewydajna, źle konserwowana – skutecznie uprzykrzyć nam życie. Warto więc, projektując nowy budynek czy szykując się do generalnego remontu, szczególnie zadbać o poprawne wykonanie domowych „płuc”.

1. Jakie cechy powinna posiadać dobra centrala wentylacyjna?

Podstawową cechą dobrej centrali wentylacyjnej (jak i każdego innego urządzenia) jest jak najlepsze spełnianie wymagań użytkownika. Krótko mówiąc – ilu użytkowników, tyle zestawów wymagań. Na szczęście na rynku dostępnych jest wiele typów jednostek wentylacyjnych z odzyskiem ciepła, co pozwala zaspokajać potrzeby nawet najbardziej wymagających odbiorców.

Są oczywiście cechy, które wymagane są niezależnie od tego, gdzie system będzie zamontowany. Są to przede wszystkim niezawodność, wysoka sprawność (w tym sprawność odzysku ciepła), komfort i prostota obsługi (w tym możliwie duża automatyzacja działania) oraz niski poziom zużycia energii.

Cyprian Estemberg, ekspert firmy VTS wyjaśnia: „Wszystkie inne cechy wynikać będą z przeznaczenia centrali wentylacyjnej i środowiska, w jakim przyjdzie jej pracować – na jej wybór w znaczącym stopniu wpływać będzie przeznaczenie i charakter budynku, w którym będzie pracować. Różnorodność budynków podlegających mechanicznej wentylacji pociąga za sobą mnogość konfiguracji, parametrów i metod wykonania urządzeń. Dobrym przykładem może być porównanie pomiędzy centrum handlowym oraz szpitalem. W przypadku tego pierwszego, projektant dysponuje pełną swobodą odnośnie typu zastosowanego systemu odzysku energii. Do dyspozycji ma nawet to najprostsze rozwiązanie w postaci komory mieszania, która jest systemem recyrkulującym powietrze wywiewane. Takie rozwiązanie, akceptowalne dla centrum handlowego, jest kompletnie niedopuszczalne w przypadku pomieszczeń o podwyższonych wymaganiach higienicznych, a takim jest szpital. Tak więc w przypadku szpitala aspekt higieniczny spowoduje, że zastosowana zostanie centrala z bardzo wysoką separacją nawiewu i wyciągu (np. układ glikolowy), co w przypadku centrum handlowego byłoby zbędnym wydatkiem. Podobnie jest w przypadku poziomu hałasu emitowanego przez system – zupełnie inne wymagania stawiane są instalacjom montowanym w biurowcach, inne – w halach magazynowych.”

Podchodząc do wyboru odpowiedniego urządzenia należy sprawdzić, czy producent i sam produkt posiadają odpowiednie certyfikaty (np. PHI lub TNO) a urządzenia spełniają stosowne dla danego typu pomieszczeń normy.

2. Czym jest procentowy stopień odzysku ciepła?

Procentowy stopień odzysku ciepła określa ile ciepła z powietrza wywiewanego zostaje odzyskane i przekazane do powietrza nawiewanego czyli mówi nam, jaka jest wydajność danego wymiennika ciepła znajdującego się wewnątrz jednostki wentylacyjnej. System wentylacji z rekuperacją z założenia ma na celu ograniczenie kosztów ogrzewania, wymiennik taki, w odpowiednich warunkach, powinien więc odzyskiwać jak najwięcej (nawet ponad 90%) ciepła z powietrza opuszczającego system.

3. Czy rodzaj wymiennika (krzyżowy, obrotowy lub przeciwprądowy) ma wpływ na efektywność pracy centrali?

Cyprian Estemberg z firmy VTS informuje: “Wszystkie wspomniane w pytaniu wymienniki są stosowane w centralach wentylacyjnych i klimatyzacyjnych, jako systemy odzysku energii. Aby dobrze odpowiedzieć na postawione pytanie, konieczne jest przypisanie każdego z nich do poszczególnej grupy urządzeń realizujących wymianę ciepła. Generalnie, urządzenia te dzielimy na:

• Regeneratory, odznaczające się tym, że obydwa płyny biorące udział w wymianie ciepła naprzemiennie mają kontakt z tą samą stroną powierzchni wymiany ciepła, co sprawia, że cały proces ma charakter cykliczny. Do tej grupy zaliczamy wymiennik obrotowy.

Rekuperatory, w których wymiana ciepła odbywająca się między dwoma płynami, zachodzi poprzez oddzielającą je przegrodę i ma charakter ustabilizowany w czasie (nie cykliczny, jak w przypadku regeneratorów). Niewątpliwie rekuperatorami są wymiennik krzyżowy oraz wymiennik przeciwprądowy.”

Robert Kasperski z Pro-Vent tłumaczy: „Sprawnie działający układ wentylacyjny powinien umożliwić odzyskanie od 65 do ponad 90% ciepła traconego w procesie wentylacji. Dobra centrala w wymiennikiem krzyżowym zapewnia sprawność temperaturową na poziomie 65-80% (z uwzględnieniem wilgoci powietrza), centrala z dwoma wymiennikami krzyżowymi bądź dobrym przeciwprądowym – 70-92%. Centrala z wymiennikiem obrotowym uzyskuje sprawność do około 85%. Różna sprawność wynika z różnej budowy wymienników ciepła i zasad przepływu powietrza. Należy jednak pamiętać, że wysoki odzysk ciepła ma swoją cenę. Centrale z wymiennikami o większym odzysku ciepła łatwiej ulegają szronieniu podczas mrozów, należy więc stosować układy przeciwzamrożeniowe. Działanie większości z nich zmniejsza realną sprawność urządzeń (jak np. w obrotowym wymienniku przez zwolnienie jego obrotów) bądź powoduje dodatkowe koszty eksploatacyjne (np. nagrzewnice wstępne). Często jest tak, że w okresie silnych mrozów centrale z wymiennikiem przeciwprądowym mogą mieć niższą skuteczność od tych z wymiennikiem krzyżowym.

Pamiętajmy również, że na sprawność odzysku ciepła całego systemu ma wpływ nie tylko sprawność temperaturowa centrali rekuperacyjnej, ale również:

• straty cieplne kanałów instalacji,
• zbilansowanie nawiewu i wywiewu,
• szczelność budynku względem otoczenia zewnętrznego,
• stosowanie gruntowych wymienników ciepła szeregowo z rekuperatorem.”

4. Kiedy stosować przewody typu flex, a kiedy lepsze będą spiro?

Oddajmy głos Pawłowi Kozyrze, specjaliście z firmy Zehnder: „Przy doborze odpowiedniego systemu dystrybucji powietrza należy zwracać uwagę na późniejszą eksploatację. Przewody typu flex są znacznie trudniejsze w czyszczeniu. Dlatego należy montować je w przestrzeniach, które nie będą zabudowane – zamiast czyścić, należy wymienić je na nowe. Kanały spiro można zabudować, ale należy pamiętać o rewizjach montowanych zarówno na instalacji jak i w zabudowie. Warto spojrzeć również w innym kierunku i rozważyć kanały z tworzywa sztucznego HDPE. Systemy te są zdecydowanie łatwiejsze w montażu, zajmują mniej przestrzeni oraz charakteryzują się łatwą obsługą (regulacja, czyszczenie).”

5. Jakie działania warto podjąć by zminimalizować hałas generowany przez centralę?

Paweł Malcherczyk, ekspert Pro-Vent odpowiada: „Centrala, jak większość urządzeń, generuje w czasie pracy pewien poziom hałasu. W celu jego zminimalizowania w pierwszym kroku przede wszystkim ograniczmy jego źródło. W przypadku central wentylacyjnych głównym źródłem są wentylatory generujące hałas oraz wibracje, które następnie przenoszą się na instalację i do pomieszczeń. Warto jednak zwrócić uwagę, iż poziom hałasu oraz wibracji generowanych przez wentylator w znacznym stopniu zależy od mocy z jaką on pracuje i ciśnienia w instalacji. Przy dużych ciśnieniach poziom ten wzrasta kilkukrotnie, powodując nawet ponad 2-3 krotny wzrost poziomu hałasu emitowanego przez centralę. Oczywiście nie da się całkowicie wyeliminować oporów tłoczenia powietrza, ale wykonując „dobrą”, niskosprężną instalację można je znacznie obniżyć. Warto również podkreślić, iż znaczny wpływ na opory instalacji ma jakość oraz stan zastosowanych filtrów powietrza, a także stan siatki montowanej na czerpni.

W kolejnym kroku zminimalizujmy przenoszenie hałasu i wibracji z centrali na instalację oraz elementy konstrukcyjne budynku. Ze względu na odprowadzenie skroplin urządzenia, centrale zamontować należy na podwyższeniu, zapewniając gumowe lub piankowe elementy tłumiące przenoszenie drgań z centrali na elementy konstrukcyjne. Również w przypadku podwieszania centrali zastosować należy (w punktach podwieszenia) tłumiki drgań dostosowane do wagi urządzenia. Kanały instalacji wentylacyjnej powinno się łączyć z króćcami centrali za pomocą elastycznych tłumików, które zapewnią tłumienie hałasu oraz minimalizują przenoszenie drgań.

Reasumując w celu minimalizacji hałasu należy:

• projektować i wykonywać niskosprężne instalacje,
• regularnie wymieniać oraz stosować dobrej jakości filtry powietrza,
• kontrolować stan oraz zabrudzenie czerpni powietrza,
• montować centralę na elastycznych i tłumiących podkładach,
• stosować elastyczne tłumiki na połączeniach centrali z instalacją.”

6. W jaki sposób zminimalizować hałas w kanałach wentylacyjnych?

Na to pytanie odpowiada szczegółowo Cyprian Estemberg z VTS: „Powszechnie wiadomo, że głównym źródłem hałasu w kanałach wentylacyjnych jest wentylator obsługującej go centrali wentylacyjnej. W praktyce instalacyjnej stosuje się wiele rozwiązań technicznych mających na celu zminimalizowanie wpływu generowanego przez niego hałasu, z których najbardziej oczywistym jest użycie tłumika – takiego, stanowiącego integralny element samej centrali, bądź będącego już częścią podłączonej sieci wentylacyjnej. Innym wartym uwagi zabiegiem jest takie rozmieszczenie poszczególnych urządzeń w centrali wentylacyjnej, aby mogły one stanowić rodzaj dodatkowego tłumika. Warto zauważyć, że u podstawy działania tłumika leży ograniczenie natężenia hałasu wcześniej wygenerowanego przez zespół wentylatorowy, co porównując do dziedziny pożarnictwa jest niczym innym jak gaszeniem zaistniałego pożaru. Warto zatem zastanowić się nad tym co można zrobić, aby do pożaru nie doszło – innymi słowy, aby ograniczyć samą emisje hałasu z wentylatora, zamiast tłumienia tego już istniejącego.

Wentylator jest urządzeniem, który oferuje obsługiwanej przez siebie sieci dwa produkty swojej pracy – przepływ powietrza oraz przyrost ciśnienia statycznego. Dla danego typu (w szczególności rozmiaru) wentylatora, wzrost któregoś z tych parametrów pociąga zwiększenie emisji poziomu mocy akustycznej, co przekład się na hałas zarówno w kanałach jak i w otoczeniu centrali. Zatem, każdy wentylator, pracujący w wyższym punkcie na swojej charakterystyce z reguły pracuje głośniej, niż ten pracujący na niższych wydatkach i spiętrzeniach statycznych. Przyjmując, że wydatek wentylatora jest parametrem nie podlegającym modyfikacji (wynika on bowiem z wymaganej względami higienicznymi krotności wymian powietrza w wentylowanych pomieszczeniach), walczyć z hałasem możemy jedynie obniżając przyrost ciśnienia statycznego. Jego wartość wyrażona w pascalach stanowi dokładne odzwierciedlenie sumy oporów przepływu powietrza przez kanały wentylacyjne, jak i przez komponenty samej centrali wentylacyjnej (nagrzewnica, chłodnica, filtr itp.).
Jak tego dokonać?

Odpowiedź okazuje się być bardzo prosta. Skoro spiętrzenie wentylatora to odzwierciedlenie oporów instalacji wentylacyjnej – należy je w miarę możliwości ograniczyć. Metod jest kilka, z których najbardziej oczywistymi są trzy opisane poniżej:

• Zastosowanie kanałów o nieco większych polach przekroju, co obniży generowany w nich opór, przekładając się na obniżenie wymaganego spiętrzenia statycznego. Warto dodać, że przełoży się to również na ograniczenie liniowej prędkości powietrza w samej sieci, co nie pozostanie bez znaczenia dla akustyki.
• Zaprojektowanie zwartej, krótkiej sieci wentylacyjnej, co pozwoli na obniżenie oporu wynikającego tym razem z długości kanałów, a nie z ich pola przekroju.
• Dobór centrali odpowiedniej wielkości, której wentylator będzie pracował przy możliwie niskich prędkościach obrotowych, jak również takiej, której opory przepływu będą możliwie niskie. Wynikające ze złożenia tych czynników korzyści nie wymagają chyba dalszego wyjaśnienia.

Całość podsumować warto tak: projektując sieć wentylacyjną, starajmy się tak budować poszczególne jej elementy, aby zapewnić wentylatorowi pracę na możliwie niskich wartościach spiętrzenia statycznego. Poza cichą pracą, oddźwięczy się on nam niskim jednostkowym zapotrzebowaniem na moc, sprowadzając przy okazji spędzający nam sen z powiek parametr SFP do wartości mieszczących się w zaleceniach regulujących go przepisów.”

W praktyce warto trzymać się prostych zasad instalacyjnych. Przy rozplanowaniu kanałów wentylacyjnych stosujemy proste jego odcinki, unikając gwałtownych załamań. Wszelkie łuki i kolana powinny mieć możliwie duży promień zgięcia, a do rozdziału powietrza w kanałach stosować należy trójniki typu „Y” zamiast „T”. W przypadku zmiany średnicy montować należy długie redukcje, umożliwiając tym samym łagodny, niezakłócony przepływ powietrza.

Przenoszenie zapachów może wynikać z nieszczelności systemu – zarówno kanałów, jak i jednostki wentylacyjnej.

8. W jaki sposób podłączyć do instalacji wyciągowej okap kuchenny, by jego praca nie wpływała negatywnie na cały system wentylacji?

Teoretycznie nie należy łączyć okapu kuchennego z systemem dystrybucji wentylacji mechanicznej danego budynku. Powoduje to zakłócenie sprawności systemu oraz jego zabrudzenie.

Robert Kasperski, specjalista z firmy Pro- -Vent znajduje jednak praktyczne rozwiązanie problemu: „Podłączenie do wyciągu centrali okapu kuchennego jest jednak możliwe. Należy bezwzględnie pamiętać o tym, że okap kuchenny musi mieć zamontowany filtr tłuszczowy (zapobiega to trwałemu zabrudzeniu kanałów wentylacyjnych oraz wymiennika ciepła). Podczas pracy okapu kuchennego centrala wentylacyjna powinna pracować z maksymalną wydajnością. W przypadku, gdy okap posiada silnik o wydatku większym niż wydajność znamionowa centrali wentylacyjnej należy stosować przepustnice zwrotne na pozostałych kanałach wyciągowych oraz przepustnice stałego przepływu, ograniczającą przepływ do maksymalnej wydajności centrali.

Niezależnie od podłączenia okapu kuchennego w pomieszczeniu kuchni należy zamontować dodatkowy anemostat wywiewny. Anemostat ten można podłączyć przed przepustnicą stałego przepływu i bez przepustnicy zwrotnej. W takim przypadku w chwili pracy okapu kuchennego z wydajnością większą od wydajności wentylatorów centrali, część powietrza zostanie zwrócona z okapu ponownie do pomieszczenia kuchennego. Powietrze to jednak zostanie wcześniej przefiltrowane przez filtr okapu kuchennego i będzie cyrkulowało w ramach tego samego pomieszczenia, co w żaden sposób nie zaburzy wentylacji w budynku.”

9. Czy kominek można podłączyć do instalacji wentylacyjnej z odzyskiem ciepła?

Rozwiązaniem najlepszym pod względem sterowalności jest niezależny od wentylacji układ kanałów rozprowadzających powietrze kominkowe. Ilości powietrza, średnice kanałów, usytuowanie nawiewników i wywiewników oraz końcową regulację ustala się dla poszczególnych pomieszczeń niezależnie od wymogów wentylacyjnych. Możemy doprowadzić ciepłe powietrze do wszystkich wentylowanych pomieszczeń kanałami wentylacji nawiewno–wywiewnej. Sposób ten jest dopuszczalny tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy kominek pełni jedynie funkcję wspomagania podstawowego układu grzewczego. W takim przypadku należy zastosować dodatkowy wentylator kominkowy o odpowiednio dużej wydajności (najlepiej regulowanej). Wentylator ten wprowadza do obiegu świeżego powietrza dodatkowe powietrze recyrkulacyjne z przestrzeni grzewczej kominka. Większa wydajność wentylatora zapewnia lepsze rozprowadzenie ciepła wyrównując temperatury w poszczególnych pomieszczeniach.

W powyższym przypadku należy jednak pamiętać, że:

• wentylator i centrala wentylacyjna muszą być bezwzględnie zaopatrzone w szczelne przepustnice zwrotne, uniemożliwiające cofanie się powietrza do centrali lub kominka. Cofnięcie się gorącego powietrza do centrali może spowodować uszkodzenie wentylatora, a nawet „wypaczenie” obudowy centrali wentylacyjnej i wymiennika ciepła,
• średnice kanałów nawiewnych do pomieszczeń muszą być przeliczone dla łącznego przepływu powietrza z centrali oraz z kominka,
• należy zastosować kanały o zwiększonej odporności na wysoką temperaturę,
• zamiast nawiewnych korzystniej jest użyć anemostatów wywiewnych (struga ciepłego powietrza jest wówczas kierowana bardziej w dół). Dodatkową korzyść da umieszczenie nawiewników w pobliżu zaworów termostatycznych grzejników, włączenie ciepłego nadmuchu z kominka szybko wyłączy grzejniki,
• ponieważ ilość recyrkulującego powietrza kominkowego może być znaczna, należy zapewnić swobodny jego przepływ poprzez pozostawianie otwartych drzwi do pomieszczeń lub zastosowanie odpowiednio dużych kratek wentylacyjnych.

Nie zalecamy ogrzewania w ten sposób kuchni i łazienek (WC), ponieważ rozwiązanie to wymaga zwiększenia wydajności centrali wentylacyjnej w celu minimalizacji recyrkulacji powietrza z tych pomieszczeń.

Ze względu na możliwość rozszczelnienia przepustnicy zwrotnej niedopuszczalne jest zatrzymanie wentylatorów (STOP) w przypadku pracy wentylatora kominkowego. W związku z powyższym niedopuszczalne jest stosowanie w tym przypadku układu rozmrażania poprzez wyłączenie wentylatora nawiewu.

10. Czy system wentylacji z odzyskiem ciepła może współpracować z urządzeniem grzewczym np. pompą ciepła?

Zdecydowanie tak. Ważne jest tutaj, aby zastosować taki zestaw urządzeń, który nie będzie zakłócał pracy całego systemu. Idealnym rozwiązaniem jest zastosowanie układu złożonego z centrali odzyskującej ciepło i powietrznej pompy ciepła, który doskonale posłuży do ogrzewania/chłodzenia powietrza, jak również przygotowania ciepłej wody dla celów grzewczych oraz sanitarnych.

11. Czy planując wentylację z odzyskiem ciepła w istniejącym już budynku należy kominy wentylacji grawitacyjnej odciąć od systemu, czy można je w jakiś sposób wykorzystać?

Zdecydowanie nie należy w ten sposób łączyć kominów wentylacji grawitacyjnej z systemem dystrybucji powietrza, który współpracuje z jednostką wentylacyjną z odzyskiem ciepła. Kanały należy zaślepić tak, aby nie zakłócały pracy systemu.

12. Czy rekuperację można wykorzystać do chłodzenia pomieszczeń?

Piotr Szczęsny, ekspert Pro-Vent podpowiada rozwiązanie: „Poprzez odpowiednią eksploatację systemu wentylacji mechanicznej w sezonie letnim można skutecznie ograniczyć moc chłodniczą układów klimatyzacji zainstalowanych w danym obiekcie. Wymaga to jednak odpowiedniego rozwiązania oraz zastosowania urządzeń, które są kompatybilne z jednostką wentylacyjną. Pamiętajmy również, że system wentylacji nie zastąpi układu klimatyzacji.

Układ wentylacji mechanicznej z rekuperacją może wspomagać chłodzenie pomieszczeń wentylowanych w okresie letnim. Wykorzystanie wymiennika w centrali do odzysku chłodu jest jednak możliwe wyłącznie w sytuacji kiedy powietrze wywiewane z pomieszczeń ma temperaturę niższą od powietrza zewnętrznego, nawiewanego do pomieszczeń wentylowanych. W obiektach charakteryzujących się wysoką akumulacją energii (w tym przypadku chłodu), podczas najwyższych temperatur zewnętrznych centrala wentylacyjna będzie pracować z odzyskiem chłodu, nie ciepła. Natomiast w okresie nocnym, kiedy temperatura powietrza zewnętrznego jest niższa od temperatury powietrza w pomieszczeniach, zaleca się pracę centrali z tzw. by-passem. By-pass umożliwia dostarczenie powietrza zewnętrznego bez odzysku ciepła do pomieszczeń wentylowanych. Większość aktualnie produkowanych central wentylacyjnych posiada wbudowany by-pass. W takich centralach praca w okresie letnim odbywa się samoczynnie. Regulacja następuje na podstawie pomiarów temperatury powietrza zewnętrznego oraz powietrza usuwanego z pomieszczeń a automatyka sterująca w centrali otwiera bądź zamyka by-pass, zapewniając doprowadzenie do budynku powietrza o najkorzystniejszych w danym momencie parametrach temperaturowych.”

13. Czy każdy rekuperator może współpracować z gruntowym wymiennikiem powietrza?

Rekuperator może współpracować z gruntowym wymiennikiem powietrza, jednak nie każdy. Gwarancją skutecznej i wydajnej pracy instalacji z GWC jest dobór centrali wentylacyjnej dedykowanej do pracy z danym wymiennikiem gruntowym. Jeżeli jednak decydujemy się na łączenie urządzeń, które nie są dedykowane, należy wybrać taką jednostkę wentylacyjną, która będzie wyposażona w kilka funkcji:

• Centrala wentylacyjna współpracująca z gruntowym wymiennikiem powietrza powinna posiadać tzw. by-pass (praca bez odzysku ciepła w sezonie letnim). Najlepiej, gdy by-pass znajduje się po stronie napływu powietrza z wymiennika, wówczas unika się dodatkowych oporów świeżego powietrza na rekuperatorze w centrali.
• Do współpracy z gruntowym wymiennikiem powietrza zaleca się stosowanie rekuperatorów o wysokiej sprawności temperaturowej. Wówczas powietrze nawiewane do pomieszczeń nie wymaga dodatkowej obróbki. Różnice temperatur pomiędzy powietrzem usuwanym z pomieszczeń w sezonie zimowym a powietrzem nawiewanym w układzie z wydajnym GWC oraz centralą o wysokiej sprawności temperaturowej są minimalne. Gwarantuje to stabilną pracę urządzeń grzewczych.
• Przy wyborze centrali wentylacyjnej do współpracy z gruntowym wymiennikiem powietrza należy zwrócić również uwagę na spręż dyspozycyjny przy nominalnym strumieniu powietrza. Każdy z zastosowanych wymienników gruntowych (zarówno wymienniki powietrzne, jak i wymienniki gruntowe z czynnikiem pośrednim) generują większe bądź mniejsze opory dla przepływającego powietrza. Wydatek centrali oraz jej spręż dyspozycyjny musi te opory kompensować, aby zapewnić dostarczenie wymaganego strumienia powietrza wentylacyjnego do obsługiwanych pomieszczeń.

14. Czy wentylacja mechaniczna działa podczas przerwy w dostawie energii elektrycznej?

Do prawidłowej pracy wentylacji mechanicznej niezbędne jest zasilanie wentylatorów centrali energią elektryczną. Tylko wtedy ruch powietrza w kanałach jest regulowany, gwarantując prawidłową i kontrolowaną wymianę powietrza w obiekcie. Gdy zabraknie prądu, wentylatory zatrzymują się i dochodzi do niekontrolowanego przepływu powietrza, który ma miejsce pod wpływem różnicy temperatur i ciśnień na zewnątrz i wewnątrz obiektu. Ten niekontrolowany, powolny przepływ bywa niebezpieczny – może powodować np. wykroplenie wilgoci w kanałach. Należy się przed nim zabezpieczyć, stosując na instalacji klapy odcinające.

Możliwe jest jednak takie zaprojektowanie instalacji, aby przy zaniku napięcia automatycznie zamieniała się ona w „tradycyjną” instalację grawitacyjną. Robi się to, stosując przepustnice zamykające ze sprężyną powrotną. Dzięki temu możemy w czasie zaniku napięcia spowodować odłączenie instalacji wywiewnej od centrali i podłączenie jej do dodatkowego kanału grawitacyjnego (który przy normalnej pracy centrali pozostaje zamknięty). Daje to możliwość zagwarantowania działania wentylacji w obiekcie w każdych warunkach.

15. Na czym polega serwisowanie systemu i jak często należy to robić?

Paweł Kozyra, ekspert Zehnder, tłumaczy: „Przy pierwszym uruchomieniu systemu należy wykonać pomiary oraz regulację zgodnie z projektem/protokołem regulacji. Dopiero tak uruchomiony system działa poprawnie i spełnia wymagania klienta. Jednak aby ten stan trwał dłużej należy ten system serwisować, czyli kontrolować, czyścić lub wymieniać filtry. Przynajmniej raz do roku należy zwrócić się do dystrybutora lub instalatora danego systemu w sprawie płatnego przeglądu, który polega na czyszczeniu jednostki oraz zewnętrznych żaluzji ściennych, wymianie filtrów, kontroli lub regulacji przepływów powietrza.”

z d a n i e m E K S P E R T A

Czy rekuperacja stanie się standardem?

Technologia wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła budzi skrajne opinie. Choć jej celem jest zapewnienie właściwej jakości powietrza w pomieszczeniach, to niektórzy pokładają w niej nadzieje na duże oszczędności energii w budynku. Jeszcze inni odrzucają pomysł montażu rekuperacji obawiając się konsekwencji błędów popełnionych przez niedoświadczone firmy wykonawcze. Choć ta technologia jest już na rynku ponad 10 lat wciąż uważana jest przez inwestorów za nowość. By bardziej poznać specyfikę branży poprosiliśmy o rozmowę Tomasza Trusewicza, dyrektora Stowarzyszenia Polska Wentylacja.

Małgorzata Dobień: Jak obecnie wygląda rynek rekuperacji w Polsce?

Tomasz Trusewicz:Wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła to bardzo szerokie pojęcie. Doprecyzujmy więc zakres naszej rozmowy. Zmiana przepisów, która nastąpiła z początkiem stycznia tego roku, wymusza stosowanie instalacji odzysku ciepła w budynkach, które mają co najmniej 500 m3 wydajności. Ten wymóg spełniają już większe budynki mieszkalne typu rezydencje. Skupmy się jednak na mniejszych obiektach mieszkalnych.

Historia rekuperacji w Polsce ma ponad 10 lat i jest to technologia, która systematycznie próbuje zdobywać rynek. Po pierwszych latach, które były zarówno czasem nauki dla wykonawców, jak i budowaniem świadomości wśród inwestorów, obserwujemy dynamiczny rozwój tego sektora rynku. Świadczy o tym rosnąca liczba dostawców systemów (producentów i dystrybutorów). Odnoszę nawet wrażenie, że zakres oferty rynkowej jest większy niż potencjał jaki rynek może wchłonąć.

Co wpływa na kształtowanie popytu na tę formę wentylacji? Obawiam się, że wśród potencjalnych odbiorców nie ma wystarczającej wiedzy na temat tej technologii. Niestety bardzo często docierają do mnie sygnały świadczące o obawach związanych z eksploatacją systemów.

Niestety opinie negatywne i czarny PR rozprzestrzeniają się najszybciej i trudno z nimi walczyć. Zgodzę się z panią, że dla całej branży wentylacyjnej, niezależnie od technologii, problemem jest stosunkowo mała świadomość społeczna odnośnie potrzeby wentylacji i skutków jej nieprawidłowego działania. Inwestorzy i, co gorsza, także niektórzy architekci, zapominają, że od właściwej jakości powietrza w pomieszczeniach zależy nie tylko komfort życia mieszkańców ale również stan całego budynku i jego trwałość. I to właśnie przekłada się na całą branżę – skoro w ogóle nie myślimy o wentylacji, to w jaki sposób mamy wybrać jej rodzaj? Z pytań, które docierają do nas wynika, że główną motywacją do zastosowania rekuperacji nie jest właściwa wentylacja ale ograniczenie kosztów ogrzewania. Kwestia jakości powietrza jest drugorzędna.

Czy w takim razie możemy faktycznie mówić o oszczędnościach w przypadku zastosowania w budynku wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła?

Na to pytanie nie można odpowiedzieć jednym słowem, ponieważ technologia ta nie została wprowadzona na rynek tylko w tym celu. Jej zadanie to utrzymanie w pomieszczeniach optymalnej jakości powietrza zapewniającej komfort życia. Wszystko zależy od parametrów budynku i rodzaju centrali, która wymaga zasilania energią elektryczną. Na rynku dostępne są rekuperatory wyposażone w silniki energooszczędne oraz takie, których praca może znacznie wpłynąć na ekonomię eksploatacji systemu. Duże znaczenie ma również sprawność odzysku ciepła w centrali, zależna zarówno od rodzaju zastosowanego wymiennika a także od jakości centrali. Ważna jest jakość wykonania całej instalacji, między innymi jej szczelność i dobra izolacja termiczna. To wszystko w konsekwencji przekłada się na ogólny bilans energetyczny budynku.

Ile instalacji tego typu oddawanych jest rocznie?

Niestety, nie mam szczegółowych danych z rynku, ale szacujemy, że około 5-10% nowych domów wyposażanych jest w system rekuperacji – czyli może to być około 10 tys. inwestycji rocznie.

W porównaniu z innymi technologiami to niewielka ilość. Czy opracowane przez Stowarzyszenie Wytyczne dla instalacji wentylacyjnej z odzyskiem ciepła w domach jednorodzinnych mogą poprawić te statystyki?

Celem stworzenia tej publikacji było uporządkowanie wiedzy zarówno wykonawcy, jak i inwestora, a tym samym stworzenie platformy komunikacji między nimi. Zawarte tam wzory protokołów odbioru instalacji pozwolą na właściwą weryfikację wykonania zlecenia. Jak wcześniej wspominaliśmy, świadomość technologii oraz wysokie kwalifikacje i odpowiedzialność firm wykonawczych, to klucz do rozwoju rynku.

Czy ten rodzaj wentylacji ma szansę stać się standardem?

Ma szansę na dużą popularność, ale nie sądzę żeby był powszechny ponieważ ma on wiele alternatyw, które mogą zapewnić optymalną jakość powietrza w pomieszczeniach. Należy również mieć na uwadze, że ta technologia najlepiej sprawdza się w budynkach o określonych parametrach – przede wszystkim szczelnych i o dobrych współczynnikach termicznych.