Oznaczenie przewód i kabli ma jeden, bardzo istotny cel – identyfikację przewodów wewnątrz często skomplikowanych sieciach kablowych, a co za tym idzie przyspieszenie identyfikacji i eliminacji źródła awarii. To bardzo istotne z punktu widzenia osób na co dzień zajmujących się konserwacją i utrzymaniem ruchu maszyn produkcyjnych. Warto zaznaczyć, że nie mamy tutaj na myśli oznaczeń widniejących na przewodach, będących często wymaganym nadrukiem produkcyjnym, zawierającym dane producenta, informację o rodzaju przewodu, budowie czy napięciu. Swoją uwagę skupimy na wielu rodzajach dodatkowych znaczników wykorzystywanym podczas tworzenia instalacji elektrycznych.
Choć na rynku dostępnych jest wiele rodzajów znaczników, wciąż pojawiają się kolejne, wygodniejsze i bardziej skuteczne metody oznaczania przewodów i kabli. Problem prawidło zabezpieczonej, czytelnej instalacji elektrycznej w dużym stopniu dotyczy produkcyjnych (fabrycznych) sieci elektrycznych, okablowań powierzchni wielomieszkaniowych, w których wykorzystuje się wieloelementowe wiązki kablowe, znacznie przekraczające ilości występujące w naszych domach czy garażach. Nie oznacza to jednak, że nie możemy zastosować ich również tutaj. Oznaczniki mają ułatwić nam identyfikację przewodów wszędzie tam, gdzie zachodzi taka potrzeba. Przy wyborze konkretnego rozwiązania, warto pamiętać o tym, w jakich warunkach oznaczniki będą funkcjonować. Podobnie jak przewody i kable, również oznaczniki są bowiem narażone na różnorodne czynniki wynikające z charakteru i środowiska pracy. Wymienić można np. uszkodzenia mechaniczne, warunki atmosferyczne, podwyższoną temperaturę, ale także czynniki, które trudno przewidzieć, jak działalność gryzoni czy pożar.
Oznaczniki muszą zatem charakteryzować się właściwościami często podobnymi do tych, których oczekuje się od przewodów i kabli. Właściwościami takimi jak bezhalogenowość, nie rozprzestrzenianie płomienia, podwyższona odporność mechaniczna, odporność na podwyższoną temperaturę, ale również, co w przypadku tego elementu jest niezmiernie istotne, wykorzystanie nowoczesnego nadruku, odpornego na ścieranie. Oczywistym jest, że oznaczniki kablowe powinny być stosowane w miejscach, możliwie bezpiecznych, w miejscach maksymalnie eliminujących wszelkiego rodzaju czynniki szkodliwe. Jednym z takich miejsc mogą być chociażby szafy sterownicze, wewnątrz których oznaczamy nie tylko przewody, ale również wszelkie elementy ściśle związane z okablowaniem, takie jak złącza czy wyjścia sygnałowe.
Jak już wspomnieliśmy istnieje wiele, wykorzystywanych współcześnie rodzajów oznaczników kablowych, które podzielić można ze względu na materiał produkcyjny, typ montażu (montaż mechaniczny), właściwości, klasy palności czy cechy odporności często ściśle związane z wykorzystanym materiałem produkcyjnym. Swoją uwagę skupimy jednak na kilku najpopularniejszych typach oznaczników kablowych:
- Koszulka termokurczliwa: właściwości popularnych elementów termokurczliwych zostały już przez nas poruszone w osobnym artykule[link], przypomnimy natomiast, że elementy te wykorzystują zjawisko termoplastyczności, w więc zmiany kształtu pod wpływem wysokiej temperatur. Popularne rurki termokurczliwe stosowane są również w celu identyfikacji przewodów. Jest to możliwe dzięki właściwością materiału produkcyjnego, który z łatwością poddaje się procesom barwienia. Wielokolorowe rurki termokurczliwe są zatem idealnym przykładem metody identyfikacji opartej na kolorach. Jednym z dodatkowych atutów rurek termokurczliwych jest możliwość pozyskania transparentnej barwy, która może posłużyć jednocześnie jako dodatkowych element ochronny dla widniejących pod nią oznaczeń.
- Opaski identyfikacyjne: ten typ oznaczeń wykorzystuje nowoczesne metody drukarskie, których tusz jest znacznie bardziej odporny na ścieranie, choć są też opaski, na których samodzielnie dokonujemy ręcznego opisu. Mocuje się je za pomocą tradycyjnych przewlekanych zatrzasków, oplatających przewód lub samoprzylepnego środka, zapobiegającego przemieszczaniu się etykiet wzdłuż przewodu. W przypadku opasek identyfikacyjnych warto zaznaczyć, że równie często, jak druku tuszowego wykorzystuje się znakowanie metodą wytłaczania, eliminując w ten sposób możliwość przetarcia się tuszu. Tego typu metoda ma jednak też pewną wadę, oznaczenia są mniej widoczne, a w wytłaczanych znakach gromadzi się kurz. W przypadku tej metody nie ma obawy o brak dostępnych symboli, jak ma to miejsce w przypadku ograniczonej liczby oznaczeń kolorystycznych. Stosujemy metodę identyfikacji opartą na literach i cyfrach, drukując lub dokonując samodzielnego opisu z wykorzystaniem wszelkich dostępnych nam znaków.
- Etykiety samolaminujące: zestaw umożliwia ręczne, samodzielne naniesienie opisów identyfikacji kabli i przewodów. Zawiera wszelkie niezbędne elementy do szybkiego i łatwego montażu oraz zabezpieczenia oznacznika.
- Oznaczniki jednoznakowe: tojeden z najbardziej znanych i najchętniej wykorzystywanych typów oznaczników dostępnych na rynku. Zaletami są prosty w montażu, dopasowanie do przewodów o wielu średnicach i dostępność w wielu kolorach międzynarodowego kodu. Tego typu elementy kupowane są już z gotowym nadrukiem. Metoda oznaczania polega na własnoręcznym dobraniu symboli z dostępnej serii znaków A-Z i cyfry 0-9.
- Nośniki oznaczników: wewnątrz nośników umieszczane są etykiety z dowolną sekwencja znaków. Nośnik wykonany jest często z tworzywa sztucznego i ma za zadnie chronić umieszczoną wewnątrz etykietę. Zaletą tego typu elementów jest możliwość dopasowywania się do średnicy przewody.
Różnego rodzaju oznaczniki znaleźć można w ofercie wielu producentów, m.in. HELLERMANNTYTON, WEIDMÜLLER czy KURANT. Warto zapoznać się z ich rozwiązaniami i wykorzystać te, które najlepiej odpowiadają naszym potrzebom.
