Chroń budynki przed skutkami przepływu zwrotnego

Krótkotrwałe, lecz intensywne opady deszczu to coraz częstsze zjawisko w naszej strefie klimatycznej. Skutki takiego silnego, ponadprzeciętnego opadu często bywają katastrofalne, ze względu na to, że powodują przeciążenie kanalizacji. Napierająca woda zamiast swobodnie spływać do kanału, cofa się i wdziera do piwnic oraz innych nisko usytuowanych pomieszczeń, powodując ich zalanie, a w efekcie częściowe bądź całkowite zniszczenie. Uświadomienie sobie takiego problemu, pozwala zawczasu mu zaradzić. Właściciele domów powinni zdawać sobie sprawę z tego, że profi laktyczne zabezpieczenie tego typu pomieszczeń jest mniej kosztowne, niż późniejsze usuwanie skutków zaistniałego przepływu zwrotnego. Najwłaściwszym rozwiązaniem w tej sytuacji jest zakup odpowiedniego urządzenia przeciwzalewowego.

Kilka słów o przepływie zwrotnym

Przeciążona do granic możliwości kanalizacja nie jest w stanie odbierać i odprowadzać ponadprzeciętnej ilości wody. W rezultacie podczas silnego opadu deszczu poziom wody, zgodnie z zasadą naczyń połączonych, wzrasta powyżej poziomu zalewania, rozumianego najczęściej jako powierzchnia drogi (jezdni, chodnika, pobocza). Wszystkie pomieszczenia leżące poniżej tego poziomu zostają automatycznie zalane. Przeciążenie kanalizacji nie jest jedyną przyczyną wystąpienia przepływu zwrotnego. Zatkany lub uszkodzony kanał czy pęknięta rura również może spowodować cofniecie się ścieków i spowodować zalanie.

Zasuwa burzowa Staufix z dwoma klapami (typ 2) Studzienka przeciwzalewowa KESSEL

{jumi [plugins/content/jumi/porady.html]}

Kryteria doboru

Urządzenia przeciwzalewowe stosuje się wyłącznie przy kanalizacji grawitacyjnej, w przypadku braku spadku do kanału koniczne jest zastosowanie przepompowni.
Wybór właściwego urządzenia przeciwzalewowego zależy od wielu różnych czynników. Szczególnie należy uwzględnić cechy obiektu odwadnianego, usytuowanie kanału, rodzaj ścieków oraz obowiązujące normy i przepisy. Często wybór właściwego urządzenia jest kompromisem pomiędzy pewnością zabezpieczenia a ceną urządzenia.

Rozróżnienie rodzajów ścieków

Dokonanie rozróżnienia ścieków jest czynnością znaczącą z punktu widzenia dobrania właściwego urządzenia przeciwzalewowego. Zasadniczo wyróżnia się dwa rodzaje ścieków: – Ścieki zawierające fekalia („ścieki czarne”) – ścieki napływające z przewodów rurowych podłączonych do toalet lub pisuarów.
– Ścieki bez fekaliów („ścieki szare”) zawierające wodę brudną wolną od fekaliów. Takim ściekiem jest na przykład woda z pryszniców lub pralek.
W przypadku przewodów, które odprowadzają ścieki zawierające fekalia zaleca się stosowanie automatycznych zaworów zwrotnych (np. Staufix® FKA). W tego typu urządzeniach klapy zwrotne są w normalnym trybie zawsze otwarte a ścieki swobodnie przepływają przez rurę. W momencie wystąpienia przepływu zwrotnego następuje zamknięcie klap, dzięki czemu ścieki nie przedostają się z powrotem do budynku. Mechaniczne zawory zwrotne (zasuwy burzowe) ze swobodnie zawieszonymi klapami nie są zalecane do ścieków zawierających fekalia.

Schemat działania zaworu z pompą Pumpfix F. zabudowa na przewodzie swobodnym

Typy urządzeń przeciwzalewowych

Wprowadzona w 2004 roku Polska Norma PN EN 13564-1:2002 „Urządzenia przeciwzalewowe w budynkach, Cz. 1: Wymagania” wyróżnia 6 typów urządzeń przeciwzalewowych. „Załącznik informacyjny” tej normy dotyczący zasad doboru i zastosowania, nie zawiera niestety wytycznych dla Polski. Warto, więc przy doborze kierować się doświadczeniem specjalistów od lat stosujących te urządzenia.
Podstawowym zabezpieczeniem przeciwzalewowym jest zawór ze swobodnie zawieszoną klapką umożliwiający przepływ w stronę kanału, zamykający się samoczynnie w momencie wystąpienia cofki (typ 0) Udoskonalenie tej wersji stanowią zawory wyposażone w dodatkową klapkę i/lub posiadające zamykanie awaryjne (typ 1 i 2). Tego typu rozwiązania spełniają swoją funkcję pod warunkiem, że odprowadzane są ścieki bez fekaliów. Ryzyko przytkania klapki a tym samym przedostania się ścieków z powrotem do budynku w momencie wystąpienia cofki, jest, bowiem tutaj minimalne. Jeżeli chcemy jednak takie mechaniczne zawory zwrotne stosować do ścieków zawierających fekalia powinniśmy wybrać przynajmniej urządzenie dwuklapowe. Takie zabezpieczenie daje nam, chociaż pewność, że mimo przyblokowania jednej klapki, w sytuacji przepływu zwrotnego zadziała klapka druga. Decydując się na takie rozwiązanie warto zwrócić uwagę na ochronę przed gryzoniami. Zastosowanie klapki ze stali nierdzewnej uchroni nas przed wizytą „nieproszonych gości”.

System odwadniania bez zabezpieczenia przeciwzalewowego (a) i z zabezpieczeniem (b)

Całkowicie spokojny sen może nam jednak zagwarantować wyłącznie urządzenie zasilane energią zewnętrzna (typ 3). Stosowanie tego typu rozwiązań zaleca się przede wszystkim w sytuacji, kiedy straty wynikłe z ewentualnego zalania szacuje się na bardzo wysokie.
Przykładem takiego właśnie urządzenia jest automatyczny zawór zwrotny Staufix® FKA, występujący w średnicach DN100/125/150 oraz dwóch możliwych wariantach zabudowy: w płycie podłogowej oraz na swobodnym przewodzie kanalizacyjnym. Staufix® FKA posiada dwie klapy zwrotne, które w normalnym trybie pracy są zawsze otwarte i gwarantują swobodny odpływ ścieków. W momencie wystąpienia cofki następuje automatyczne domknięcie klapy za pomocą siłownika sterowanego sondą umieszczoną w kanale. Dzięki temu praktycznie nie istnieje możliwość przyblokowania klapki przez zanieczyszczenia znajdujące się w ściekach. Przepływ zwrotny zostaje rozpoznany przez sondę, w momencie 80% wypełnienia kanału. Informacja o wystąpieniu przepływu zwrotnego zgłaszana jest za pomocą alarmu na szafce sterowniczej, którą należy umieścić w łatwo dostępnym miejscu, suchym i nienarażonym na działanie mrozów. Po ustąpieniu cofki, następuję automatyczne podniesienie się klapy.
Kolejnym urządzeniem przeznaczonym do ścieków zawierających fekalia jest zawór z pompą Pumpfix® F. Zaletą tego rozwiązania jest możliwość korzystania z przyborów sanitarnych, także w sytuacji przeciążenia kanalizacji, a wiec podczas występowania cofki. Pumpfix® F posiada klapę swobodnie zawieszoną a nie otwartą, jak w przypadku Staufixa® FKA. W momencie wystąpienia cofki, klapa zamyka się i nie dopuszcza do przedostania się ścieków do wewnątrz budynku. Jeśli jednak przy zamkniętej klapie napływają ścieki, wówczas po osiągnięciu określonego poziomu za pomocą sondy włącza się pompa, która zasysa ścieki, rozdrabnia elementy stałe i niezawodnie tłoczy je w kierunku przeciwnym do przepływu zwrotnego. Należy jednak pamiętać, że takie urządzenie nie zastępuje przepompowni i można je stosować tylko przy kanalizacji grawitacyjnej. Urządzenia Staufix® FKA i Pumpfix® F wyposażone są w szafki sterownicze, które należy umieścić w miejscu suchym, nie narażonym na działanie mrozów, najlepiej w pomieszczeniu, w którym słyszalne będą ewentualne alarmy. Urządzenia sterownicze posiadają inteligentny system samodiagnozy SDS oraz podtrzymywanie bateryjne do regularnego i automatycznego sprawdzania sondy oraz klapy roboczej w przypadku Staufixa® FKA i pompy w przypadku Pumpfixa F. W przypadku zakłóceń pracy lub w razie nieprawidłowego zainstalowania załącza się alarm.
Często dzieje się tak, że na etapie projektowania nie wiadomo jeszcze jakiego typu urządzenie wybrać. Rozwiązaniem w tej sytuacji jest zamontowanie wersji mechanicznej, np. zaworu Staufix® SWA, który w dowolnym momencie i bez naruszania instalacji można przezbroić w urządzenie typu 3.
Inne typy urządzeń przeciwzalewowych to zabezpieczenia wmontowane we wpusty podłogowe lub kształtki kanalizacyjne (typ 5)
Urządzenia przeciwzalewowe nie muszą być wyłącznie instalowane w budynku. Ciekawym rozwiązaniem jest montaż zaworu zwrotnego w studzience przyłączeniowej umiejscowionej na zewnątrz budynku. Umiejscowione w ten sposób urządzenia pracują cicho, umożliwiają dostęp w celu wykonania prac konserwacyjnych. Zaletą takiego rozwiązania jest również uzyskanie dodatkowej powierzchni użytkowej w piwnicy.

Przykład właściwego (a) i błędnego (b) zainstalowania urządzenia przeciwzalewowego

Zabudowa i montaż

Dokonując zabudowy wybranego zaworu zwrotnego, należy zwrócić uwagę przede wszystkim na to, aby podłączone zostały do niego wyłącznie przybory położone poniżej poziomu zalewania. Zainstalowanie zaworu zwrotnego bezpośrednio na głównym przewodzie odprowadzającym, mogłoby w sytuacji wystąpienia cofki, doprowadzić przypadkowo do wewnętrznego zalania. (Patrz: przykład właściwego i błędnego zainstalowania urządzenia przeciwzalewowego)
Poza odpowiednim doborem urządzenia oraz jego właściwym usytuowaniem ważnym elementem eksploatacji jest odpowiedni stały i regularny dozór urządzeń. Jest on wymogiem utrzymania gwarancji i warunkiem skutecznego działania urządzeń.

Anna Stochaj