Pompa ciepła we współpracy z grzejnikami płytowymi

Kolejnym, oprócz ogrzewania podłogowego, typem instalacji odbiorczej współpracującej z pompami ciepła są grzejniki płytowe. Jest to rodzaj instalacji rzadko stosowany przez instalatorów.

Do grzejników płytowych przylgnęła łatka, że nie nadają się do zastosowań z pompami ciepła. Opinia taka kreowana jest przede wszystkim przez „fachowców” piszących artykuły prasowe (czytaj reklamowe) w miesięcznikach budowlanych dla konsumentów. Z mojej praktyki wynika jednak, że jest to błędne myślenie. Zastosowanie ogrzewania płytowego nie jest niczym złym, nie trzeba ich „przewymiarowywać”, a tylko odpowiednio zwymiarować. Na podstawie liczników prądu zainstalowanych dla montowanych przeze mnie pomp ciepła mogę stwierdzić, że koszt ich utrzymania (wydatki za prąd) w domach z z całościowym ogrzewaniem grzejnikowym płytowym w porównaniu do podłogowego są wyższe o ok. 10-20%. Należy zwrócić uwagę na to, że w ciągu sezonu grzewczego warunki obliczeniowe tj. temperatura zewnętrzna dla danej strefy klimatycznej i w związku z tym temperatura zasilania układu grzewczego wynikająca z krzywej grzania regulatorów pogodowych statystycznie występują przez kilka dni!

Patrząc na same procenty – wydaje się, że jest to dużo, ale w realnych warunkach są to kwoty, w mojej ocenie, do pominięcia w codziennej eksploatacji domu. Jeżeli ogrzanie mojego domu o powierzchni 200 m2 za pośrednictwem podłogówki kosztowało w pierwszym sezonie grzewczym 2009/2010 kwotę 1660 zł to biorąc pod uwagę przywołane wyżej 20% i robiąc cały system instalacji grzewczej w oparciu o grzejniki płytowe zapłaciłbym ok. 330 zł więcej. W realnym pieniądzu w skali roku, to żaden wydatek. Dlatego, w mojej ocenie, klienci chcący zainstalować pompę ciepła powinni zbudować dom dla siebie, a nie dla połowicznej opinii osoby opisującej problematykę pomp ciepła.

Dylematy estetyczno-ekonomiczne

Klient powinien planować wystrój wnętrza względem własnych upodobań, a nie oceny technicznej nie popartej pełną informacją o wysokości kosztów eksploatacji. Oczywiste jest, że ogrzewanie podłogowe najlepiej sprawdza się w systemach z pompami ciepła, ale nie jest warunkiem koniecznym do prawidłowej pracy instalacji grzewczej i zadowolenia użytkowników. Część klientów planuje bowiem zastosowanie na podłogach drogich okładzin – naturalnego drewna, którego grubość sugeruje, że lepszym rozwiązaniem dla sposobu ogrzania domu będą grzejniki płytowe. Ze swojej praktyki mogę jednoznacznie stwierdzić, że dla ogrzania domu do komfortowych temperatur rzędu 22-24°C z poprawnie wykonanym ogrzewaniem podłogowym i okładzinami w postaci paneli podłogowych z MDF’u – nie ma najmniejszych problemów. Wśród moich klientów są i tacy, którzy, pomimo moich wątpliwości, zastosowali okładziny drewniane – deski podłogowe, parkiety i drewniane panele. Jak się sprawdzą w praktyce, będziemy wiedzieć za kilka lat. Na chwilę obecną, po jednym/dwóch sezonach grzewczych nie mam negatywnych informacji o braku komfortu.

Założenia teoretyczne, oczywiste dla wszystkich – drewno jest izolatorem, mogą w praktyce zweryfikować nasze postrzeganie. Może się bowiem okazać, że faktycznie – drewno izoluje oddawanie ciepła do pomieszczenia, ale inne czynniki np. estetyka pomieszczeń są ważniejsze i niekonwencjonalna koncepcja dostarczenia ciepła do domu mogą się doskonale przyjąć w praktyce. Rozwiązaniem takiej sytuacji może być bowiem połączenie instalacji ogrzewania podłogowego z innym sposobem dostarczenia ciepła do pomieszczenia w szczytowym zapotrzebowaniu na ciepło. W większości domów mamy do dyspozycji kominki, można zainstalować grzejnik wodny czy elektryczny – fakt, koszt utrzymania źródła szczytowego będzie wymagał napalenia w kominku lub zapłacenia wyższej kwoty rachunku za prąd elektryczny – ale czy jest to coś złego, jeżeli mamy inne postrzeganie świata aniżeli tylko przez pryzmat trzeciego miejsca po przecinku we współczynniku przenikania ciepła ramy okiennej?
W swojej praktyce spotkałem się z wieloma klientami, dla których rachunek ekonomiczny jest bardzo istotny, ale nie najważniejszy w życiu. Nie jest celem samym w sobie, a tylko środkiem do osiągnięcia innych celów. Dla nich w domu ma być ciepło, miło, ale też ładnie i przyjemnie, a przy okazji ekonomicznie. Przecież wybranie jako źródła ciepła kotła gazowego zamiast pompy ciepła nie zmieni sposobu przekazania wyprodukowanego przez nie ciepła do pomieszczenia. Nie porównuję tutaj ogrzewania grzejnikowego wysokotemperaturowego z niskotemperaturowym, bo są to dwie skrajne koncepcje na ogrzanie domów naszych klientów. Mogę porównać tylko taki sam system grzewczy – nisko temperaturowy.

Styl życia determinuje wybór ogrzewania

Klient, który lubi dotykać gorących grzejników i ma w pomieszczeniach suche powietrze – nie jest klientem, któremu należy proponować pompę ciepła. Nie sprawdzi się w tym systemie i nie spełni jego oczekiwań. Jeżeli natomiast u podwalin decyzji o sposobie ogrzewania leży układ zasilany niską temperaturą tj. w domu mamy trudne do wskazania, ale odczuwalne ciepło, brak problemów z brudnymi ścianami i unoszącym się kurzem czy suchym powietrzem oraz bierzemy pod rozwagę niski koszt eksploatacyjny, to wtedy możemy dopiero rozważać ekonomiczne aspekty zastosowania tradycyjnego kotła gazowego wobec odnawialnych źródeł energii. Dlatego nie powinniśmy bać się stosowania w instalacji grzewczej z pompą ciepła tradycyjnych grzejników płytowych.

Z mojej praktyki wynika, że najlepiej sprawdzają się grzejniki płytowe firmy Kermi model Therm X. Grzejniki innych producentów nie są złe, natomiast wykonane przeze mnie termogramy wskazują jednoznacznie, że w układach z pompami ciepła rozkład temperatur na ich powierzchni jest zdecydowanie lepszy, niż w tradycyjnych grzejnikach płytowych innych renomowanych producentów. Nie robiłem takich porównań dla układów wysokotemperaturowych i dlatego chciałbym wyraźnie zaznaczyć, że powyższa uwaga dotyczy wyłącznie badanych przeze mnie instalacji, dla których źródłem ciepła były pompy ciepła. Na załączonych termogramach wyraźnie widać różnicę – ma ona bezpośredni wpływ na koszty pracy instalacji.

A jeśli potrzebna będzie zmiana…

Bardzo wygodne dla instalatorów i klientów, ale niestety nieco droższe, są grzejniki płytowe z podejściem środkowym. Polecam ich stosowanie, zwłaszcza instalatorom o małym doświadczeniu w instalacjach z pompami ciepła oraz klientom, którzy boją się, że grzejnik będzie za mały. Zastosowanie podejścia środkowego nie ogranicza nas na przyszłość oraz pozwala uniknąć ewentualnych sytuacji konfliktowych na linii instalator – klient. Wykonując instalację grzewczą w ten sposób, mamy 100% pewności, że zachowamy estetykę pomieszczenia oraz mamy możliwość późniejszej, bezinwazyjnej pracy z systemem grzewczym. Pamiętając o tym, że pracujemy z instalacją grzewczą zasilaną niskim parametrem, obliczamy moc grzejnika dla określonych warunków. Jeżeli te warunki się zmienią np. budynek zostanie niewłaściwie zaizolowany i zapotrzebowanie danego pomieszczenia na ciepło będzie większe niż zakładane w projekcie – mamy swobodną możliwość zamiany jednego grzejnika na inny, bez konieczności dokonywania przeróbek.

Rozdzielanie ciepła

den bardzo istotny aspekt w realizacji instalacji grzejnikowej z pompami ciepła – warunkiem koniecznym dla poprawnej pracy systemu i zadowolenia klienta z kosztów jego eksploatacji, jest jej wykonanie w oparciu o system rozdzielaczowy. Każdy grzejnik powinien być oddzielnie podłączony do rozdzielacza i nie należy wykonywać nowoczesnych systemów grzewczych w oparciu o układy równoległe czy szeregowe.

Artur Panas – technik budownictwa ogólnego, mistrz w zawodzie – monter instalacji sanitarnych, właściciel firmy Grasant, którą prowadzi od 1997 r. Zajmuje się instalowaniem odnawialnych źródeł energii. Firma świadczy kompleksowe usługi instalacyjne – grzewcze, wodne i kanalizacyjne. Wykonawca wielu instalacji pomp ciepła dla odbiorców indywidualnych i instytucjonalnych, gdzie jako dolne źródło wykorzystywane było ciepło gruntu, powietrza i wody lub ciepło pozyskiwane z procesów technologicznych. Zrealizował w 2008 roku w centrum Poznania (w sąsiedztwie Starego Rynku) pierwszą w Europie instalację chłodzenia stacji prostownikowej dla tramwajowej sieci trakcyjnej w oparciu o innowacyjną metodę przy wykorzystaniu gruntowej pompy ciepła.

Artur Panas – technik budownictwa ogólnego, mistrz w zawodzie – monter instalacji sanitarnych, właściciel firmy Grasant, którą prowadzi od 1997 r. Zajmuje się instalowaniem odnawialnych źródeł energii. Firma świadczy kompleksowe usługi instalacyjne – grzewcze, wodne i kanalizacyjne. Wykonawca wielu instalacji pomp ciepła dla odbiorców indywidualnych i instytucjonalnych, gdzie jako dolne źródło wykorzystywane było ciepło gruntu, powietrza i wody lub ciepło pozyskiwane z procesów technologicznych. Zrealizował w 2008 roku w centrum Poznania (w sąsiedztwie Starego Rynku) pierwszą w Europie instalację chłodzenia stacji prostownikowej dla tramwajowej sieci trakcyjnej w oparciu o innowacyjną metodę przy wykorzystaniu gruntowej pompy ciepła.

Regulowanie ciepła

regulacji temperatury w pomieszczeniach, w których zamontowano grzejnik płytowe. Większość klientów budujących domy z pompami ciepła to ludzie, którzy dotychczas mieszkali w budynkach wielorodzinnych z centralnym układem zasilania w ciepło poszczególnych mieszkań lub w domach jednorodzinnych o układach grzewczych wysoko temperaturowych. Przyzwyczajeni są do tego, że sterowanie temperaturą w pomieszczeniu odbywa się za pośrednictwem głowicy termostatycznej na grzejniku. I w ten sam sposób chcą regulować ogrzewanie, w którym źródłem zasilania jest pompa ciepła. Tymczasem jest to błędne postępowanie – podstawowe nastawy powinny być ustawiane na regulatorze pogodowym źródła ciepła, a na instalacji należy tylko ograniczać temperaturę w pomieszczeniach, w których wymagana jest ona na niższym poziomie (sypialnia, garaż czy ciągi komunikacyjne).

Ze względu na specyfikę pracy pompy ciepła należy również pamiętać o tym, aby uczulić klienta, że kilka grzejników w układzie powinno być na stałe otwartych (jeżeli nie mamy w instalacji bufora pośredniego lub układu równoważącego z zaworem nadmiarowo upustowym). Zamknięcie przepływu spowoduje awaryjne wyłączenia pompy ciepła z alarmem wysokiego ciśnienia.

Podsumowując – stosowanie grzejników płytowych w układach z pompami ciepła jest normalnym sposobem dostarczenia ciepła i nie trzeba go unikać. Należy jednak pamiętać nad spełnieniem kilku istotnych warunków a wszyscy będą zadowoleni.

Artur Panas