Wodne ogrzewanie podłogowe – pytania czytelników

Ciepła jesień nie sprawiła, że nasi czytelnicy przestali myśleć o nadchodzącej zimie. Tym razem ich uwaga skupiła się na systemach wodnego ogrzewania podłogowego. Poniżej odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania dotyczącego tej coraz popularniejszej technologii grzewczej.

1. Czy każde źródło ciepła może zasilać ogrzewanie podłogowe?

Tak, każde źródło ciepła może zasilać ogrzewanie podłogowe. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że systemy ogrzewania podłogowego projektuje się na temperatury zasilania w zakresie od 35 do 45°C. Jest to temperatura optymalna dla pracy pomp ciepła czy kotłów kondensacyjnych, ale (z uwagi na możliwość kondensacji pary wodnej w komorze spalania urządzenia) zbyt niska dla bezawaryjnej pracy tradycyjnego kotła gazowego, czy kotła na paliwo stałe. Dlatego wysokotemperaturowe źródła ciepła powinny być połączone z instalacją ogrzewania płaszczyznowego za pośrednictwem układu mieszającego, którego zadaniem jest obniżenie temperatury czynnika grzewczego dla instalacji ogrzewania płaszczyznowego. Temperatura zostaje obniżona przez zmieszanie w termostatycznym zaworze mieszającym wody z kotła z wodą powracającą z pętli grzewczych. Stosowanie układów mieszających jest zalecane również w instalacjach mieszanych wyposażonych w grzejniki naścienne i ogrzewanie podłogowe. Alternatywą dla sterowania pojedynczych pętli ogrzewania podłogowego mogą być stosowane tzw. ograniczniki temperatury powrotu. Zamontowane na końcu pętli grzewczych ograniczają przypływ czynnika grzewczego tak, by nie została przekroczona wymagana temperatura.

2. Dlaczego tak ważne jest wykonywanie dylatacji?

Andrzej Durda, Dyrektor ds. Technicznych w firmie TECE wyjaśnia: „W systemach ogrzewania podłogowego funkcję grzejnika spełnia posadzka. Gdy się nagrzewa – zwiększa swe rozmiary, kurczy się przy obniżaniu temperatury. Efekt ten powoduje naprężenia mogące zniszczyć posadzkę. Przecięcie powierzchni grzewczej dylatacją redukuje te naprężenia do bezpiecznego poziomu.”

3. Jakiej wielkości powinny być szczeliny dylatacyjne?

Wielkość, a właściwie szerokość szczelin dylatacyjnych zależy od materiału, z którego wykonane są płyty grzewcze, a więc od tego, jak zmieniać się będą ich rozmiary pod wpływem temperatury. Szczeliny powinny mieć szerokość od 5 do 10 mm. Dokładne wartości określają stosowne normy.

4. Jak najlepiej wykonać dylatacje?

Dylatacja powinna być wykonana od poziomu izolacji do wierzchu ostatniej warstwy wykładziny podłogowej. Aby szczelina nie psuła estetyki posadzki stosuje się różnego rodzaju listwy lub fugi podłogowe pozwalające wtopić się wizualnie w posadzkę.
Szczeliny dylatacyjne muszą przebiegać od warstwy izolacyjnej aż do okładziny podłogi. Należy pamiętać, że rury wężownicy powinny być ułożone tak, aby ograniczyć do minimum prowadzenie ich przez dylatacje. Rury instalacji przyłączeniowej, które przecinają szczelinę dylatacyjną należy układać w rurze ochronnej peszel o długości około 30 cm. Końcówki peszla należy zakleić taśmą samoprzylepną, aby uniemożliwić dostanie się zaprawy do jego wnętrza.
Aby szczelina nie psuła estetyki posadzki stosuje się różnego rodzaju listwy lub fugi podłogowe pozwalające wtopić się wizualnie w posadzkę. Pamiętajmy – wolną przestrzeń należy wypełnić materiałem trwale elastycznym, aby funkcja dylatacji, czyli umożliwienie rozszerzania się płyt nie zostało zakłócone.

5. Czy w każdym pomieszczeniu i na całej ogrzewanej powierzchni odległości między rurami powinny być stałe?

Specjalista z firmy KISAN tłumaczy: „Nie muszą, choć może się zdarzyć, że będą zbliżone. Rozstaw rur w każdym pomieszczeniu wynika bowiem z wielu czynników, które są uwzględniane w obliczeniach. Są to m. in. obciążenie cieplne, rodzaj okładziny podłogi, temperatura zasilania pętli grzewczych, powierzchnia podłogi, strumień czynnika grzewczego etc. Dlatego doboru właściwego rozstawu miedzy rurami w każdym pomieszczeniu należy dokonać w sposób indywidualny. Inny będzie więc rozstaw rur w pomieszczeniu, w którym obciążenie cieplne będzie na poziomie 50 W/m2, a inny w sąsiadującym z nim pokoju ze stratami na poziomie 80 W/m2.
Inaczej sytuacja wygląda w ramach jednego pomieszczenia – tu zaleca się, żeby odległości miedzy rurami były jednakowe. Wyjątek stanowią tzw. strefy brzegowe, w których celowo zagęszcza się rozstaw rur. Strefy brzegowe tworzy się w miejscach gdzie straty ciepła są największe, czyli w pobliżu mostków cieplnych, drzwi tarasowych, dużych okien etc.”
Andrzej Durda, Dyrektor ds. Technicznych w firmie TECE dodaje: „Pamiętajmy, że właściwe odstępy pomiędzy rurami w poszczególnych pomieszczeniach wynikają z obliczeń. Podstawowym błędem popełnianym przez „fachowców” wykonujących ogrzewanie podłogowe jest przyjmowanie tych wartości „na oko”, np. 15 cm dla każdego pomieszczenia bez względu na zapotrzebowanie ciepła. Efekt takich działań jest opłakany – przy tak wykonanym systemie ogrzewania uzyskanie komfortu cieplnego jest praktycznie niemożliwe. Jedne pomieszczenia są przegrzane, a inne mogą być niedogrzane.
Przy dokonywaniu obliczeń gęstości ułożenia rur ogrzewania podłogowego bardzo ważne jest uwzględnienie właściwości materiału, z jakiego wykonana będzie posadzka. Różne materiały (ceramika, drewno) przewodzą bowiem ciepło w różny sposób.”

6. Czy małe pomieszczenie np. gabinet i np. sąsiadujący z nim duży salon mogą być na jednej pętli grzewczej?

Łączenie dwóch pomieszczeń w jedną pętlę grzewczą może dotyczyć tylko i wyłącznie pomieszczeń o bardzo małym zapotrzebowaniu na ciepło, np. pomieszczenia WC i małego korytarza lub pomieszczenia gospodarczego. Poza tym można to robić w zasadzie tylko w miejscach nie przeznaczonych na stały pobyt ludzi.
Łączenie w jeden obwód grzewczych pokoju i np. gabinetu jest nieporozumieniem, ponieważ wyregulowanie hydrauliczne takich obwodów będzie trudne lub wręcz niemożliwe, co z kolei źle wpłynie nie tylko na utrzymanie w tych pokojach komfortu cieplnego, ale może rozregulować działanie całego systemu grzewczego. Przeszkodą są również ograniczenia dotyczące długości rur w jednej pętli grzewczej.

7. Kiedy układać rury w meander a kiedy w tzw. ślimaka?

Specjalista z firmy KISAN tłumaczy: „Rury można układać dwoma sposobami:

• w formie wężownicy meandrowej, w tym przypadku początek wężownicy o najwyższej temperaturze umieszcza się przy ścianie o najwyższych stratach ciepła
• w formie wężownicy ślimakowej spiralnej, dzięki której uzyskujemy bardzo regularny rozkład temperatury podłogi.

Przy montażu ogrzewania podłogowego najczęściej stosowanym sposobem układania jest ślimak. Wpływ na to ma nie tylko równomierny rozkład temperatur, ale również łatwość montażu. Rurę układamy od zewnątrz pomieszczenia do jego środka, zachowując rozstaw dwukrotnie większy od obliczonego, wracając na zewnątrz wypełniamy pozostałą przestrzeń zachowując żądany rozstaw. Przy tym sposobie układania, rura prowadzona jest w łagodnych łukach co przyspiesza prace montażowe.”

8. Czy każda pętla grzewcza musi mieć oddzielny zawór sterujący?

Z reguły każda pętla posiada swój zawór sterujący, aby automatyka systemu mogła każdą z nich indywidualnie sterować. Wyjątkiem mogą być duże obiekty (np. hale produkcyjne czy kościoły), gdzie kilka pętli przypada na jedno pomieszczenie. Tu można zastosować jeden siłownik na cały rozdzielacz.

9. Jakie czynności testowe należy wykonać przed wylaniem posadzki, by mieś pewność, że wykonana instalacja ogrzewania podłogowego jest szczelna i sprawna?

Pewność taką da nam trwająca 24 h próba szczelności wykonanej instalacji, przeprowadzona przy użyciu wody o ciśnieniu 0,6 MPa. Przez okres wiązania warstwy betonu (20–28 dni) rury powinny pozostać pod ciśnieniem 0,2–0,3 MPa. Po okresie dojrzewania betonu, a przed ułożeniem wykładziny podłogowej płytę należy wygrzać. Należy również sprawdzić, czy taśmy dylatacyjne są dobrze ułożone oraz czy rury zasilające przechodzące przez dylatację są w rurze ochronnej.

10. Czy stosowanie folii aluminiowej pod rurami wpływa na efektywność ogrzewania?

Folia metalizowana owszem zwiększa efektywność, ale jedynie 3-4%, więc nie jest to znaczące dla efektywności ogrzewania podłogowego. Efektywność ogrzewania podłogowego generuje przede wszystkim grubość zastosowanej izolacji (zgodnie z PN-EN 1264-4) w zależność od usytuowania powierzchni grzewczej. Zastosowanie foli na izolacji ma również za zadanie zabezpieczenie klipsów trzymających rurę w izolacji przed wyskoczeniem podczas próby szczelności czy wylewaniu posadzki.

11. Jaka jest różnica miedzy podkładami cementowymi i anhydrytowymi?

Andrzej Durda, Dyrektor ds. Technicznych w firmie TECE wyjaśnia: „Jastrychy anhydrytowe są o wiele lepsze do systemów ogrzewania podłogowego. Po pierwsze lepiej otulają rury grzewcze. Po drugie materiał anhydrytowy pozwala na wykonanie bez dylatacji większych powierzchni ogrzewania – do 300 m2. Po trzecie – jastrych anhydrytowy ma o ok. 50% lepszą przewodność cieplną od betonu co pozwala o wiele szybciej nagrzać posadzkę. W przypadku podkładów anhydrytowych krótszy jest też okres dojrzewania wylewki.”

12. Czy taką samą instalację jak przy ogrzewaniu podłogowym można ułożyć w ścianach?

Specjalista z firmy KISAN: „Ogrzewanie ścienne zaliczamy wraz z ogrzewaniem podłogowym do systemów ogrzewania płaszczyznowych, dlatego instalacje te są podobne. Konstrukcja ogrzewania ściennego różni się jednak od ogrzewania podłogowego.
Podstawową różnica jest brak konieczności stosowania izolacji termicznej bezpośrednio pod rurami grzewczymi z uwagi na zastosowanie izolacji na zewnętrznej części ściany. Ponadto mniejsza jest grubość przykrycia rur tynkiem (około 1,5 cm) niż betonem w ogrzewaniu podłogowym (około 4,5 cm). Dzięki temu ogrzewanie ścienne charakteryzuje się mniejszą bezwładnością cieplną i łatwiejszą regulacją temperatury w pomieszczeniu.
Systemy ogrzewania ściennego i podłogowego mogą być stosowane wspólnie, w jednym obiekcie, i zasilane ze wspólnego rozdzielacza.”

13. Czy w każdym modernizowanym pomieszczeniu można ułożyć ogrzewanie podłogowe?

Tak, jeśli nie ma specjalnych wymagań konstrukcyjnych i termicznych np. z uwagi na zabytkowe drewniane stropy. Pamiętać należy również, że obciążenie cieplne pomieszczenia nie powinno przekraczać 80 W/m2. Należy mieć też na uwadze to, że grubość zabudowy ogrzewania podłogowego wynosi od kilku do kilkunastu centymetrów – przewidzieć to trzeba przed wykonaniem modernizacji. W pomieszczeniach, w których podłoga położona jest na gruncie lub sąsiaduje z pomieszczeniem nieogrzewanym musimy zapewnić odpowiednią grubość izolacji termicznej pod instalacją ogrzewania podłogowego. Z uwagi na to, że podczas modernizacji stosuje się niską grubość zabudowy, szczególnie polecane są systemu ogrzewania oparte na suchym jastrychu.

14. Czy na stropach drewnianych można układać instalację ogrzewania płaszczyznowego?

Tak, jest to możliwe, jeśli zgodę wyrazi konstruktor obiektu. W przypadku obiektów zabytkowych konieczne są uzgodnienia specjalistyczne. W takich przypadkach najczęściej stosuje się technologię suchego jastrychu, która jest droższa od powszechnie stosowanych technologii mokrych (z jastrychem cementowym lub anhydrytowym). Technologia ta charakteryzuje się szybkością montażu oraz wczesną gotowością wykonanego ogrzewania podłogowego, ze względu na brak konieczności czekania na wyschnięcie i dojrzewanie wylewki.

15. Czy instalację ogrzewania płaszczyznowego należy okresowo serwisować?

Jeśli tak, to w jaki sposób? W zasadzie dobrze zaprojektowana i wykonana instalacja nie wymaga konserwacji. Trzeba tylko pamiętać o tym, że pompy i mieszacze mają określony czas życia i bezawaryjnej pracy. Niekiedy może też dojść do zapowietrzenia obwodów grzewczych. Przed sezonem grzewczym warto więc sprawdzić jakie jest ciśnienie w instalacji, czy pompa obiegowa pracuje i czy siłowniki otwierają poszczególne obiegi.